Η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία και το Κόμμα Νέου Τύπου **

 

** αναδημοσίευση από ERODOTOS WEBLOG

 

Αναπτύσσοντας και πλουτίζοντας τις θεμελιακές ιδέες του Κ. Μαρξ και του Φ. Ενγκελς για το προλεταριακό κόμμα, ο Β. Ι. Λένιν, για πρώτη φορά στην ιστορία του μαρξισμού, δημιούργησε μια αρμονική και ολοκληρωμένη διδασκαλία για το Κομμουνιστικό Κόμμα - το κόμμα νέου τύπου, το οποίο χαρακτηρίζεται ως κόμμα της σοσιαλιστικής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου, της σοσιαλιστικής οικοδόμησης

 

Αναλλοίωτα στο χρόνο παραμένουν τα διδάγματα της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, διατηρώντας 9 δεκαετίες μετά στο ακέραιο την ικμάδα, τη ρεαλιστικότητα, την επικαιρότητά τους. Η Οχτωβριανή Επανάσταση απέδειξε ότι η έφοδος στον ουρανό δεν είναι ουτοπία, μπορεί να υλοποιηθεί στο βαθμό που εκπληρώνονται ορισμένες εκ των «ων ουκ άνευ» προϋποθέσεις. Το κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός δεν ήταν αποτέλεσμα μιας στιγμής, ήταν έργο πολλών διαδοχικών πράξεων. Μία απ’ τις προϋποθέσεις στην εκπλήρωση της οποίας οφείλει την ύπαρξή του ήταν η προηγηθείσα συγκρότηση Κόμματος Νέου Τύπου, κομμουνιστικού – επαναστατικού. Χωρίς κόμμα επαναστατικό δε θα μπορούσε να συνενωθεί η επαναστατική κοσμοθεωρία με το εργατικό κίνημα, έτσι που να αφυπνίζει συνειδήσεις, να σπρώχνει την καθημερινή ταξική πάλη στην ανώτερη μορφή της, την πολιτική πάλη για την εξουσία.

Με επικεφαλής τον Λένιν, το μπολσεβίκικο κόμμα μπήκε μπροστάρης της ταξικής πάλης του προλεταριάτου και των άλλων καταπιεσμένων λαϊκών στρωμάτων, κυρίως της φτωχής αγροτιάς και των μισοπρολετάριων της Ρωσίας και οδήγησε έως τη νίκη, με την κατάληψη της εξουσίας, την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, στη Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση. Ετσι, άνοιξε ο δρόμος για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού για πρώτη φορά στον κόσμο.

Αναπτύσσοντας και πλουτίζοντας τις θεμελιακές ιδέες του Κ. Μαρξ και του Φ. Ενγκελς για το προλεταριακό κόμμα, ο Β. Ι. Λένιν, για πρώτη φορά στην ιστορία του μαρξισμού, δημιούργησε μια αρμονική και ολοκληρωμένη διδασκαλία για το Κομμουνιστικό Κόμμα – το κόμμα νέου τύπου, το οποίο χαρακτηρίζεται ως κόμμα της σοσιαλιστικής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου, της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Και ως τέτοιο δέχτηκε και δέχεται ως σήμερα ανηλεή επίθεση από τις δυνάμεις που συνωθούνται στο αντίπαλο ταξικό στρατόπεδο.

Ενδεικτική είναι η στάση που τήρησαν οπορτουνιστικά στοιχεία στο 2ο Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ (Ιούλης – Αύγουστος 1903), προβάλλοντας σθεναρή αντίδραση στην προσπάθεια έγκρισης ενός γνήσια επαναστατικού προγράμματος και στη συνέχεια και των οργανωτικών αρχών που ανταποκρίνονταν σ’ ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Παρά τις προσπάθειές τους στο Συνέδριο εκείνο, για πρώτη φορά στην ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος, μετά το θάνατο των Μαρξ – Ενγκελς, ψηφίστηκε ένα πρόγραμμα όπου με σαφήνεια καθοριζόταν ο προλεταριακός χαρακτήρας του κόμματος και ο πρωτοποριακός του ρόλος στο εργατικό κίνημα, διατυπώθηκε η ιδέα της ηγεμονίας της εργατικής τάξης στην επανάσταση στη Ρωσία και προβλήθηκε το αίτημα της δικτατορίας του προλεταριάτου. Η θέση για δικτατορία του προλεταριάτου δεν περιλαμβανόταν σε κανένα πρόγραμμα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της εποχής στη Δύση, που στην πράξη είχαν εγκαταλείψει την πάλη για το σοσιαλισμό. Και ήταν αυτή ακριβώς η θέση που έκανε το πρόγραμμα του ΣΔΕΚΡ να διαφέρει ριζικά από τα προγραμματικά ντοκουμέντα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Δύσης.

Θεμελιακά στοιχεία του Κόμματος Νέου Τύπου

Η Οχτωβριανή Επανάσταση διδάσκει πως χωρίς την ενιαία απ’ όλο το Κομμουνιστικό Κόμμα πολιτική δράση για την προώθηση της στρατηγικής του, χωρίς η τακτική να υπηρετεί τη στρατηγική, το Κόμμα δεν μπορεί να ισχυροποιηθεί, να κατακτήσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης, να οικοδομεί συμμαχίες για την εξουσία. Εδειξε ότι ανεξάρτητα από το καθήκον για το Κόμμα της κάθε φορά ιστορικής στιγμής, με δεδομένο το χαρακτήρα της εποχής ως εποχής του ιμπεριαλισμού, ο σοσιαλισμός είναι άμεση και ρεαλιστική ανάγκη και όχι υπόθεση του μακρινού μέλλοντος. Πολύ περισσότερο, η πείρα της δράσης των Μπολσεβίκων έδειξε ότι το καθήκον της στιγμής πρέπει να συνδέεται οργανικά με τη στρατηγική, θέτοντας το ζήτημα της εξουσίας. Διδάγματα ζωντανά και επίκαιρα για τα καθήκοντα των κομμουνιστών στις σύγχρονες συνθήκες και πείρα που μας δείχνει σήμερα το δρόμο. Που δείχνει την αναγκαιότητα το Κόμμα να δρα ενιαία για την προώθηση της στρατηγικής του. Αυτό είναι επίσης θεμελιακό χαρακτηριστικό του Κόμματος Νέου Τύπου. Σε συνδυασμό, βεβαίως, με την ικανότητά του να επεξεργάζεται επαναστατική στρατηγική, να χαράζει σωστή τακτική. Και αυτό είναι θεμελιακό στοιχείο του Κόμματος. Το εξασφάλιζε το Κόμμα των μπολσεβίκων με την αποφασιστική θεωρητική και πρακτική δράση του Λένιν. Που ξεκίνησε με τη μελέτη του καπιταλισμού στη Ρωσία, για να κατασταλάξει στις τότε συνθήκες, ακόμη και με μειοψηφία την εργατική τάξη στο σύνολο του πληθυσμού, ότι αυτή αποτελεί την επαναστατική πρωτοπόρα τάξη στην επανάσταση.

 

Η Οχτωβριανή Επανάσταση διδάσκει πως χωρίς την ενιαία απ' όλο το Κομμουνιστικό Κόμμα πολιτική δράση για την προώθηση της στρατηγικής του, χωρίς η τακτική να υπηρετεί τη στρατηγική, το Κόμμα δεν μπορεί να ισχυροποιηθεί, να κατακτήσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης, να οικοδομεί συμμαχίες για την εξουσία

Ο Λένιν στο έργο του «Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία», στον πρόλογο στη δεύτερη έκδοση, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ανάλυση του κοινωνικο-οικονομικού καθεστώτος, συνεπώς και της ταξικής διάρθρωσης της Ρωσίας, που έγινε σ’ αυτό το έργο με βάση την οικονομική έρευνα και την κριτική ανάλυση των στατιστικών στοιχείων, επιβεβαιώνεται τώρα με την ανοιχτή πολιτική εμφάνιση όλων των τάξεων, στην πορεία της επανάστασης. Αποκαλύφθηκε πέρα για πέρα, ο καθοδηγητικός ρόλος του προλεταριάτου. Αποκαλύφτηκε επίσης ότι η δύναμή του στο ιστορικό ξεκίνημα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη από το ποσοστό του στο γενικό σύνολο του πληθυσμού». («Απαντα» τ. 3ος, σελ. 13).

Στο έργο του «Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» καταλήγει ότι ήδη η ανθρωπότητα έχει μπει στην εποχή της κυριαρχίας των μονοπωλίων σε όλες τις σφαίρες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Ο ιμπεριαλισμός είναι η εποχή που η αστική τάξη έχει περάσει, από κοινωνική και πολιτική άποψη, ολοκληρωτικά στην αντίδραση. Με τη διαμόρφωση του ιμπεριαλιστικού συστήματος, αρχές του 20ού αιώνα ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη και η Ρωσία συμμετέχει σ’ αυτόν. «Ο καπιταλισμός από προοδευτικός που ήταν έγινε τώρα αντιδραστικός, ανέπτυξε σε τέτοιο βαθμό τις παραγωγικές δυνάμεις, που η ανθρωπότητα πρέπει είτε να περάσει στο σοσιαλισμό, είτε επί χρόνια ή και επί δεκαετίες να υφίσταται την ένοπλη πάλη των “μεγάλων” Δυνάμεων, για την τεχνητή διατήρηση των αποικιών, των μονοπωλίων, των προνομίων και της κάθε λογής καταπίεσης» (Λένιν, «Σοσιαλισμός και πόλεμος», Απαντα τ. 26 σελ. 320, γράφτηκε στα 1915).

Σ’ αυτή την ιστορική εποχή, το καθήκον που βάζει μπροστά της η ανθρωπότητα είναι το πέρασμα στο σοσιαλισμό. Διαφορετικά, θα υφίσταται κάθε λογής καταπίεση. Ο Λένιν εδώ μιλάει καθαρά για την ωριμότητα των υλικών όρων για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, από τη σκοπιά του εκμεταλλευόμενου – καταπιεζόμενου ανθρώπου ή πιο σωστά της εκμεταλλευόμενης τάξης, που είναι η κυριότερη παραγωγική δύναμη. Επομένως, το καθήκον της ανθρωπότητας είναι καθήκον της εργατικής τάξης ως ηγέτιδας δύναμης στη σοσιαλιστική επανάσταση. Αυτό ακριβώς εκφράστηκε με την Οχτωβριανή Επανάσταση. Αυτό έθετε το Κόμμα των Μπολσεβίκων, ως Κόμμα Νέου Τύπου. Και προκειμένου να είναι ικανό το επαναστατικό κόμμα της εργατικής τάξης να δρα αποφασιστικά και αποτελεσματικά για την πραγματοποίηση της επανάστασης απαιτούνται και οργανωτικές αρχές με θεμελιακή το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.

Απαράβατες οργανωτικές αρχές

Στο δεύτερο Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ, οι οπορτουνιστές φυσικά αντέδρασαν και στις εισηγούμενες λενινιστικές οργανωτικές αρχές. Αυτό εκδηλώθηκε ολοφάνερα κατά τη συζήτηση της 1ης παραγράφου του σχεδίου του Καταστατικού – για το μέλος του κόμματος, η οποία ανέφερε: «Μέλος του Κόμματος θεωρείται ο καθένας που παραδέχεται το πρόγραμμά του και υποστηρίζει το Κόμμα, τόσο με υλικά μέσα, όσο και με την προσωπική του συμμετοχή σε μια από τις κομματικές οργανώσεις». Η λενινιστική διατύπωση της πρώτης παραγράφου του Καταστατικού απαιτούσε ιδιαίτερα την προσωπική συμμετοχή του μέλους του Κόμματος σε μια από τις κομματικές οργανώσεις, καθώς και την αυστηρή πειθαρχία, πράγμα που αποτελεί απαράβατο όρο της οργανωτικής συσπείρωσης και της δύναμης του Κόμματος.

Σ’ εκείνη τη φάση, οι οπορτουνιστές κατόρθωσαν να μην ψηφιστεί η συγκεκριμένη παράγραφος, αλλά η δική τους διατύπωση, αν και με ασήμαντη πλειοψηφία (28 «υπέρ», 22 «κατά»). Γρήγορα όμως, στο 3ο κιόλας Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ, στα 1905, επήλθε αλλαγή στο Καταστατικό, με την αποδοχή της λενινιστικής διατύπωσης της πρώτης παραγράφου.

Η λενινιστική διδασκαλία για το Κόμμα αποτελεί μια ενότητα θεωρητικών, πολιτικών και οργανωτικών αρχών,απαράβατων προκειμένου να επιτυγχάνεται η ανάπτυξή του ως Κόμμα της επαναστατικής δράσης, ως καθοδηγητικής δύναμης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Στον Β. Ι. Λένιν ανήκει η ολόπλευρη επεξεργασία των οργανωτικών αρχών του Κόμματος, των κανόνων της κομματικής ζωής και των αρχών της κομματικής καθοδήγησης.

Το κόμμα είναι το οργανωμένο απόσπασμα της εργατικής τάξης. Μπορεί να εκπληρώσει το ρόλο της προλεταριακής πρωτοπορίας, μόνο με τον όρο ότι θα είναι εξοπλισμένο με ενότητα θέλησης, ενότητα δράσης, ενότητα αυστηρότατης πειθαρχίας. Το Κόμμα δεν είναι οικογενειακός όμιλος, τόνιζε ο Λένιν, αλλά είναι σύνολο οργανώσεων, και γι’ αυτό πρέπει να δέχεται «στις γραμμές του μόνο στοιχεία που παραδέχονται έστω κι ένα ελάχιστο όριο οργάνωσης»…

Μια από τις βασικές αρχές οικοδόμησης του κόμματος νέου τύπου, πιστού στην επαναστατική θεωρία του μαρξισμού λενινισμού – ο Λένιν έγραψε «χωρίς επαναστατική θεωρία δεν μπορεί να υπάρξει και επαναστατικό κίνημα… το ρόλο του πρωτοπόρου αγωνιστή μπορεί να τον εκπληρώσει μόνο ένα κόμμα που καθοδηγείται από πρωτοπόρα θεωρία» – είναι η λενινιστική αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Η ιδιομορφία του συγκεντρωτισμού έγκειται ακριβώς στο ότι είναι δημοκρατικός, τα ίδια τα μέλη του Κόμματος εκλέγουν τα καθοδηγητικά τους όργανα και τα ελέγχουν, κατευθύνουν τη δουλιά, παίρνουν ενεργό μέρος στη ζωή του Κόμματος, στη συζήτηση και τη λύση όλων των προβλημάτων που προκύπτουν κάθε φορά. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, συνδυάζοντας οργανικά το συγκεντρωτισμό και τη δημοκρατία, μετατρέπει το Κόμμα σε δημιουργική κολεκτίβα, στην οποία εκδηλώνεται η κατευθυνόμενη προς ένα σαφώς καθορισμένο σκοπό δραστηριότητα της κάθε οργάνωσης και όλων των μελών του Κόμματος. Η ουσία του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού έγκειται, πριν απ’ όλα, στο ότι η καθοδήγηση όλων των κομματικών οργανώσεων πραγματοποιείται από ένα κέντρο. Τη συγκεντροποίηση στο Κόμμα ο Β. Ι. Λένιν τη συνέδεε αδιάσπαστα με την αρχή της κομματικής πειθαρχίας. «Η άρνηση υποταγής στην καθοδήγηση των κεντρικών οργάνων – έγραφε – ισοδυναμεί με άρνηση παραμονής στο κόμμα, ισοδυναμεί με καταστροφή του κόμματος…».

Ενα επαναστατικό κομμουνιστικό κόμμα δεν μπορεί και δε συμβιβάζεται ποτέ με την ύπαρξη φραξιών και ομάδων. Απαιτεί από τα μέλη του σιδερένια πειθαρχία, το ίδιο υποχρεωτική για όλα χωρίς εξαίρεση. Ανώτατη αρχή της κομματικής καθοδήγησης είναι η συλλογικότητα. Το ενιαίο καθοδηγητικό κεντρικό όργανο, δηλαδή η ΚΕ, σύμφωνα με την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού έχει υποχρέωση να διασφαλίζει τη συλλογική επεξεργασία και την ενιαία δράση. Η συλλογικότητα της κομματικής καθοδήγησης προϋποθέτει την προσωπική, ατομική ευθύνη του καθένα για την εκπλήρωση των συλλογικά παρμένων αποφάσεων. Η εσωκομματική δημοκρατία βρίσκει την έκφρασή της στην κριτική και την αυτοκριτική. Ο Β. Ι. Λένιν έδειξε ότι για το κόμμα νέου τύπου, η κριτική και η αυτοκριτική είναι ένα όπλο σε διαρκή δράση στο οπλοστάσιο των νόμων της κομματικής ζωής, βοηθώντας στη διαπαιδαγώγηση των κομμουνιστών, στο ξεπέρασμα των δυσκολιών και των αδυναμιών. Η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού είναι ενιαία και αδιάσπαστη. Δημοκρατισμός χωρίς συγκεντρωτισμό σημαίνει αποδιοργάνωση, αναρχία. Μόνον ο συγκεντρωτισμός, σε συνδυασμό με το δημοκρατισμό, κάνει το Κόμμα ενιαίο και μονολιθικό.

Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός εκφράζει τη διαλεκτική σχέση της ιδεολογίας και των οργανωτικών βάσεων του Κόμματος. Εχει τεράστια σημασία να κατανοείται ο προορισμός του. Και είναι ανάγκη να κατανοείται η συγκεντρωτική πλευρά της δημοκρατίας και η δημοκρατική πλευρά του συγκεντρωτισμού. Αποστολή του δεν είναι να διασφαλίζει μόνο τον τρόπο εκλογής και τον τρόπο λήψης και εφαρμογής αποφάσεων. Η επενέργειά του είναι πολύ ευρύτερη. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δίνει τη δυνατότητα στο Κόμμα να υπερβαίνει τον τοπικό κατατεμαχισμό. Να συνενώνει την τοπική δουλιά ώστε να αποτελεί αυτή δουλιά του ενός και του ίδιου κόμματος.

Η ενότητα πάνω στο πρόγραμμα, στη στρατηγική και τακτική του Κόμματος, απαιτείται να συμβαδίζει με την οργανωτική ενότητα με βάση το καταστατικό, με την υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία. Η αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού αποτελεί δύναμη και όπλο του Κόμματος. Γι’ αυτό και δικαιολογημένα έχει συγκεντρώσει τα πυρά της αστικής, μικροαστικής και οπορτουνιστικής προπαγάνδας, αφού από τη φύση της, όταν εφαρμόζεται σωστά αποτελεί καθοριστική πηγή δύναμης για ένα Κόμμα που έχει στρατηγική στόχευση τον σοσιαλισμό.

Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει από μόνος του, παρά μόνο με τη ζωντανή συνεπή δράση, με τη συνεχή επαγρύπνηση όλου του Κόμματος. Επόμενα, η τήρησή του απαιτεί επαγρύπνηση. Η απαιτητικότητα στην πιστή τήρησή του δεν πρέπει να υποχωρεί ποτέ από κανένα μέλος του Κόμματος.

Συνοψίζοντας, το Κόμμα Νέου Τύπου διακρίνεται από το ότι διαθέτει:

• Επαναστατικό Πρόγραμμα, που βασίζεται στη Μαρξιστική Λενινιστική κοσμοθεωρία και τη δημιουργική της εφαρμογή στις συγκεκριμένες συνθήκες.
• Ενότητα θέλησης και δράσης, που εδράζεται στο Πρόγραμμά του και εξασφαλίζεται από τις οργανωτικές του αρχές (δημοκρατικός συγκεντρωτισμός).
• Κατάλληλη οργανωτική διάρθρωση, που διαθέτει υποχρεωτικά ενιαίο καθοδηγητικό κέντρο (Κεντρική Επιτροπή) και Κομματικές Οργανώσεις Βάσης ως κρίκους σύνδεσης του Κόμματος με ολόκληρη την τάξη και τους συμμάχους της. Τα ενδιάμεσα καθοδηγητικά όργανα, τα επίπεδα των οποίων μπορούν να αλλάζουν προσαρμοζόμενα στις συγκεκριμένες κάθε φορά ανάγκες της πιο αποτελεσματικής κομματικής δράσης (αχτιδικά όργανα, νομαρχιακά, επιτροπές περιοχών), αποτελούν τους καθοδηγητικούς ενδιάμεσους κρίκους από την ΚΕ προς στις ΚΟΒ.