15 Μαΐ 2011

Andrey Tarkovskiy, Stalker: Το ζενίθ της σοβιετικής δημιουργικότητας στο σινεμά


Η ταινία Stalker (Сталкер, 1979) του ρώσου σκηνοθέτη Andrey Tarkovskiy, είναι μια απ' τις περιπτώσεις που ένα κινηματογραφικό έργο μπορεί να νοηθεί ως οπτικοποιημένη ποίηση. Ολόκληρη η ταινία, όλες οι σκηνές, όλοι οι διάλογοι και όλη η μουσική (ηχητική) επένδυσή της, δημιουργήθηκαν εξ' ολοκλήρου για την ταινία αυτή, που η βάση της ήταν ένα διήγημα των σοβιετικών συγγραφέων Boris και Arkadiy Strugatskiy.
Η υπόθεση αφορά την επιθυμία τριών διαφορετικών ανθρώπων με διαφορετικά κίνητρα ο καθένας, να εξερευνήσουν μια απαγορευμένη από την κυβέρνηση περιοχή, την “Ζώνη”. Ο Stalker είναι ο άνθρωπος που αναλαμβάνει να οδηγήσει τους ανθρώπους μέσα στη Ζώνη, με απώτερο σκοπό να φτάσουν στο “δωμάτιο” όπου θα δουν να εκπληρώνονται οι βαθύτερες επιθυμίες τους. Η Ζώνη κινηματογραφικά έχει χαρακτήρα αλληγορικό αλλά ταυτόχρονα και εσωτερικό. Μοιάζει σαν ταξίδι μες στο μυαλό του καθενός, αλλά και μες στο επικίνδυνο τοπίο.

Η υπόθεση μπορεί να επιδέχεται πολλές ερμηνείες, ωστόσο αυτό είναι και το νόημα του κινηματογράφου: έχει τη δύναμη, μόνο με την εικόνα να δημιουργεί αυτοτελείς εικονικές έννοιες που δεν είναι ανάγκη να τις ερμηνεύσεις με λογικό, λεκτικό τρόπο. Οι ίδιες οι εικόνες, αλλά κυρίως η διαδοχή των παραστάσεων και η συνολική, οπτική ας το πούμε, “γεύση” που αφήνουν είναι αυτοτελής. Ο Ταρκόφσκι είναι θερμός οπαδός της “εικονικής” αφήγησης, δηλαδή την προσεχτική επιλογή των εικόνων και τη διαδοχή τους προκειμένου να μιλήσουν απευθείας στο θυμικό του θεατή. Στο βιβλίο του “Σμιλεύοντας το χρόνο” (εκδ. Νεφέλη, 1987) ο Ταρκόφσκι αναφέρει την ασύγκριτη εικονικά περιγραφική δύναμη της γιαπωνέζικης ποίησης Haiku. Η πλοκή και οι διάλογοι είναι απλά η αφορμή για πλέξει εικόνες ο σκηνοθέτης. Η σέπια φωτογραφία, οι συνθέσεις, ο κινητός φωτισμός σε πολλές σκηνές, οι υφές, οι ήχοι -ενίοτε μουσική, ενίοτε “γλυπτική” ήχων- δένουν όλα μαζί σε ένα σφιχτό, ενιαίο οπτικοακουστικό σύνολο που τίποτα δεν μπορεί να νοηθεί από μόνο του, παρα μόνο παίζει τον αναντικατάστατο ρόλο του στο σύνολο.

Ίσως να σας φαίνονται πολύ κουλτουριάρικα όλ' αυτά. Αυτό που θέλουμε να τονίσουμε είναι το επίπεδο της κινηματογραφικής τέχνης στη σοβιετική ένωση: είχε φτάσει σε πολύ υψηλό επίπεδο. Η περιγραφή, η χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων για καλλιτεχνική έκφραση στον Ταρκόφσκι γίνεται στο μέγιστο βαθμό, και η ταινία Stalker είναι κατά τη γνώμη μου το αποκορύφωμά του, σε όλα τα επίπεδα.

Η σοβιετική κοινωνία που είχε καταφέρει σε κάποιο βαθμό να μορφώσει ολόπλευρα το λαό και να αναπτύξει τις δυνατότητες του καθενός, δημιούργησε τις προϋποθέσεις να φτιαχτούν τέτοια έργα που να μπορούν να “αναγνωστούν” από τους πολίτες, χωρίς να τους φαίνεται κουλτουριάρικο ή ό,τιδήποτε άλλο. Η αισθητική παιδεία των σοβιετικών πολιτών ήταν υψηλή και απόδειξη είναι η δημιουργία τέτοιων έργων, αν δεν τα “χώνευε” εύκολα η σοβιετική κοινωνία, δεν θα γινόντουσαν, πολύ απλά. Η “υψηλή” τέχνη στον καπιταλισμό, η “ψευτοκουλτούρα” που λέμε, είναι ακριβώς η αντανάκλαση της ταξικής αντίληψης για την τέχνη, ότι δηλαδή τα υψηλά κοινωνικά στρώματα, που λόγω της οικονομικής τους επιφάνειας, μπορούν να “καλλιεργήσουν” το πνεύμα τους και να “αγοράσουν” κουλτούρα, εν αντιθέσει με τα χαμηλά λαϊκά στρώματα που ξοδεύουν τον περισσότερό τους χρόνο στην επιβίωση, και στον λιγοστό ελεύθερο χρόνο που έχουν για να ξεκουραστούν (για να αναπαράγουν την εργατική τους δύναμη όπως λέμε μαρξιστικά) θέλουν να διασκεδάσουν, να χαλαρώσουν το μυαλό τους από την πίεση της δουλειάς. Εξ ου και η ευτελείς μορφές τέχνης ευρείας κατανάλωσης. Η τέχνη που προορίζεται για τα ψηλά στρώματα, απλά ικανοποιεί τη ματαιοδοξία των αστών.

Και η αλήθεια είναι ότι τέτοιες ταινίες δύσκολα βλέπει σήμερα ο απλός κόσμος. Τις βρίσκει δυσνόητες, βαρετές, κουλτουριάρικες. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; επειδή τόσα χρόνια, εμείς εδώ στο δυτικό κόσμο εθιστήκαμε στην εύκολη, την εύπεπτη εικόνα, στο προβλέψιμο ή στο προβλέψιμα απρόβλεπτο. Εθιστήκαμε στον εύκολο εντυπωσιασμό των σούπερ εφετζίδικων σκηνών, στις πομπώδεις μουσικές, στα σούπερ ψηφιακά εφέ, στην ταχύτητα του μοντάζ και τη γρήγορη εναλλαγή εικόνων που δεν προφταίνεις να πάρεις ανάσα, στην κλασσική συνταγή ηρωοποίησης και διαχωρισμού του καλού με το κακό, στην ασυνείδητη ταύτιση με τον ήρωα ή με τον αντιήρωα. Όχι πως δεν είναι καλά όλ' αυτά. Καλά είναι, έχουν κι αυτά το ρόλο τους και τεκμηριώνουν τον κινηματογράφο ως “διασκέδαση” (εκ του σκεδάνυμμι = σκορπίζω, πετάω μακρυά τα βάρη της καθημερινότητας και τις έγνοιες). Χρειάζεται και η ψυχαγωγική πλευρά της τέχνης, κάθε τέχνης.

Ο σοβιετικός κινηματογράφος γενικά κι ο Ταρκόφσκι ειδικά, έκανε τον κινηματογράφο εφάμιλλο της φιλοσοφίας. Η προσπάθεια που καταβάλεις για να κατανοήσεις ή εμπάσει περιπτώσει να μπεις στο εννοιολογικό σύμπαν της ταινίας δεν έχει να κάνει με τη διασκέδαση, έχει να κάνει με διδασκαλία. Όπως στην αρχαία Ελλάδα λέγαν, ο Σοφοκλής “δίδαξε” τον Οιδίποδα Τύρρανο, δεν λέγαν “ανέβασε”. Έτσι πρέπει να λέμε ο Ταρκόφσκι “δίδαξε” τον Stalker.

Τον Stalker λοιπόν πρέπει να το παρακολουθήσετε μέσα απ' αυτό το πρίσμα: σαν ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα μιας κοινωνίας ανώτερης απ' τον καπιταλισμό, μιας κοινωνίας που εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να είναι ανώτερη, συμπεριλαμβανομένων ακόμα και των αντιφάσεών της, που την οδήγησαν τελικά στην διάλυσή της και το κατρακύλισμά της στον κατώτερο καπιταλισμό. Όταν παρακολουθήσετε την ταινία, αφήστε την ροή των εικόνων – όλων των ερεθισμάτων που θα δεχτείτε – να σας συνεπάρουν. Μην προσπαθήσετε να ερμηνεύσετε την ταινία με όρους “υπόθεση”, “ηθικό συμπέρασμα” κλπ. Προσπαθείτε να την βάλετε στο μυαλό σας σαν σύνολο.

Ο Ταρκόφσκι, λεν οι πηγές, δεν τα πήγαινε και πολύ καλά με το σοβιετικό σύστημα. Μολονότι μεγάλωσε και μορφώθηκε μέσα σ' αυτό, ο Stalker ήταν και η τελευταία του ταινία με κρατική χρηματοδότηση, κάποια σενάρια που υπέβαλλε αργότερα στην Κρατική Επιτροπή Κινηματογραφίας (Γκοσκίνο) απορρίφτηκαν. Αναζήτησε την τύχη του στην Ευρώπη, Ιταλία και Γαλλία, όπου και πέθανε το 86. Κάποιες φήμες θέλουν την KGB να τον δολοφονεί επειδή είχε έρθει σε επαφή με αντισοβιετικούς κύκλους στο εξωτερικό για να κάνει ταινίες με αντισοβιετικό περιεχόμενο. Δεν φαίνεται κι αυτά να είναι κοντά στην αλήθεια, γιατί οι επόμενες ταινίες του μετά το Stalker δεν δείχνουν κάτι τέτοιο. Από την άλλη πάλι, μπορεί κανείς να πει ότι “έγκριση” που έπρεπε να πάρει ο κινηματογραφιστής για να κάνει μια ταινία, τον περιόριζε στα εκφραστικά του μέσα, έπρεπε να συμφωνεί το έργο με την επίσημη ιδεολογία του κράτους. Είναι ζήτημα που θέλει μεγάλη προσοχή στο πώς θα τοποθετηθείς, μιας και υπάρχουν πολλές παράμετροι, όπως ο ψυχρός πόλεμος, η ιμπεριαλιστική περικύκλωση, η “υπόγεια” προσπάθεια των εχθρών της σοβιετίας να διεισδύσουν στην σοβιετική κοινωνία με όλους τους δυνατούς τρόπους, και μέσω της τέχνης. Βεβαίως μπορεί και το σοβιετικό κράτος να ήταν υπερβολικό στα όρια που έβαζε στην έκφραση, όλ' αυτά θέλουν προσεχτική μελέτη. Ανεξάρτητα από το τι συνέβη στον Ταρκόφσκι και τι μυαλά είχε, η γνώση του, η μόρφωσή του και το έργο του ήταν προϊόν της σοβιετικής κοινωνίας, του σοβιετικού εκπαιδευτικού συστήματος, της σοβιετικής αντίληψης για την τέχνη. Ο Ταρκόφσκι ήταν γέννημα θρέμμα σοβιετικός πολίτης με τις όποιες αντιφάσεις του.

Από τραγική ειρωνία, μετά από 7 χρόνια συνέβη το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ. Κι εκεί που καμμιά φορά η ίδια η ζωή μιμείται την τέχνη (αντί να γίνεται το αντίστροφο), οι άνθρωποι που τότε ανέλαβαν να “καθαρίσουν” την περιοχή, εκθέτοντας τον εαυτό τους στη ραδιενέργεια, ονομάστηκαν Stalkers, που μόνο αυτοί μπαινόβγαιναν στην ραδιενεργή “Ζώνη”.

Μια ουκρανική εταιρεία videogames το 2007, κυκλοφόρησε ένα game με τον τίτλο “STALKER: the shadow of Chernobyl” στο οποίο εκχυδάισε με τον πιο αποκρουστικό τρόπο την σπουδαία αυτή ταινία συνδέοντάς την και με το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, κοροϊδεύοντας ξετσίπωτα έτσι και την ταινία αλλά και το δράμα του Τσερνόμπιλ. Άλλη μια απόδειξη ότι ο καπιταλισμός -στην καπιταλιστική πια Ουκρανία- στο κυνήγι του κέρδους ξεχαρβαλώνει τόσο ένα σπουδαίο έργο τέχνης όσο και το δράμα μιας πυρηνικής καταστροφής.

Η ταινία Stalker είναι παγκόσμια κληρονομιά, ένα κινηματογραφικό έργο υψηλής αισθητικής. Θεωρούμε ότι η παρακολούθηση, η εντρύφηση στην ταινία αυτή είναι ωφέλιμη σε πολλά επίπεδα. Την προτείνουμε σε όλους.

20 σχόλια:

  1. Χαίρομαι που καταπιάνεσαι μ΄ αυτή την ταινία – απάτητη κορυφή του κινηματογράφου.

    Φιλήμων

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η ταινία είναι πολύ δυνατή κι δείχνει για ακόμα μια φορά ότι οι σοβιετικοί έβγαζαν διαμάντια.

    Θα διαφωνήσω με το παιχνίδι. Δεν εκχυδάϊσε κάτι καθώς το σενάριο ήταν τελείως διαφορετικό και ενταγμένο στην κουλτούρα των fps.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. σ/φε δες και εδώ υπάρχει αντίστοιχο αφιέρωμα που έχουμε κάνει στο παρελθόν.

    http://cinecollectiva.blogspot.com/2008/12/blog-post.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Kαι το φιλμ αυτο, του Tarkovsky, εχει πολλα επιπεδα με πολλες αναγνωσεις ακολουθωντας το γνωστο στυλ του που προτιμουσε την αργη, επιβλητικη χρηση της καμερας απο το γρηγορο γυρισμα και οταν καποιοι διαμαρτυρηθηκαν οτι το γυρισμα της ταινιας ειναι αργο και πιο ανιαρο στην αρχη ο Tarkovsky ειπε οτι ειναι φτιαγμενη επιτηδες ετσι ώστε οι θεατές που μπηκαν σε λάθος αιθουσα να εχουν την ευκαιρια να φύγουν πριν να αρχισει το κυριως θεμα!

    Επισης ειπε οτι οι αποψεις μονο δυο θεατων τον ενδιαφεραν: O ενας ηταν ο Bresson και ο αλλος ο Bergman.

    H μουσικη της ταινιας ηταν του Eduard Artemyev και ο ιδιος συνθετης ειχε συνθέσει τη μουσικη για τις προηγούμενες ταινίες του Tarkovsky "Solaris" και "Καθρέφτης".

    Επειδη ο Tarkovsky πιστευε σ ένα συνδυασμό της Ανατολικής και της Δυτικής μουσικής ειχε συννενοηθει με τον Artemyev να χρησιμοποιησει μουσική που αντανακλά την ιδέα ότι αν και η Ανατολή και η Δύση μπορούν να συνυπάρξουν, δεν είναι σε θέση να καταλάβουν ο ένας τον άλλο.
    Μια από τις ιδέες του ήταν να συνθεσει μουσική χρησιμοποιωντας παραδοσιακα μουσικα οργανα απο την Ανατολη, ή αντιστροφα, να συνθεσει μουσική με επιρροες απο Ανατολή εκτελεσμενη ομως απο Ευρωπαϊκα μουσικα οργανα.

    Πολυ νεωτεριστικες αποψεις για την εποχη του και σημερα οσοι παρακολουθουν τις εξελιξεις βλεπουν οτι και πολλοι συγχρονοι συνθετες κανουν ακριβως το ιδιο με επιτυχια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Το παιχνίδι, επειδή έχω τελειωσει το πρωτο της σειράς, δεν εκχυδαίζει την ταινία. Χρησιμοποιεί το ατύχημα για να δημιουργήσει μια ιστορία, λειτουργεί ψιλοανεξάρτητα με την ταινια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Δεν χρησιμοποιεί το παιχνίδι τους χαρακτήρες απ' την ταινία; απ' ότι είδα τα screenshots, μετατρέπει το σκηνικό του Stalker σε ταινία τρόμου, κάτι που είναι πολύ-πολύ μακρυά από το ύφος της ταινίας. Μπορεί να κάνω και λάθος βεβαίως, δεκτές οι παρατηρήσεις. Νομίζω όμως ότι ευτελίζεται εντελώς η ταινία με τον υποβιβασμό της αισθητικής της σε ένα videogame, όσο καλό κι αν είναι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Χμμμμ..δεν την εχω δει ακομα (γιατι θελω πρωτα να διαβασω το roadside picnic το οποιο εχω εδω και καιρο..books first : ])

    Με αυτο
    ""Η τέχνη που προορίζεται για τα ψηλά στρώματα, απλά ικανοποιεί τη ματαιοδοξία των αστών.""

    θα διαφωνησω αν αναφερεσαι στους δημιουργους..αν αναφερεσαι στο δηθεν κοινο συμφωνω εν μερει.

    Ο καλλιτεχνης βγαζει προς τα εξω αυτο που εχει στο κεφαλι του. Δεν πιστευω οτι πρεπει απαραιτητα να εχει το κοινο (υψηλα ή χαμηλα στρωματα) κατα νου οταν δημιουργει. (Αν σκεφτουμε οτι πρεπει να εχει το κοινο κατα νου και το αν ο κοσμος προκειται να καταλαβει το εργο του θα πρεπει να σβησουμε απο το χαρτη ενα σωρο κορυφαιους ζωγραφους πχ)
    Δεν ειναι ολη η τεχνη στρατευμενη (και κατ εμε δεν πρεπει να ειναι ολη η τεχνη στρατευμενη. Οποιος καλλιτεχνης θελει και μπορει -οπως ο Βαρναλης, ας το κανει- οποιος ομως δεν θελει πρεπει να ειναι ελευθερος να επιλεξει και να μπορει να εκφραζεται ελευθερα - αλλιως αντιο Lovecraft και ενα σωρο αλλοι που αγαπω).
    Δεν ειναι ο καλλιτεχνης φταιχτης που δεν μπορει μεγαλη μεριδα του κοσμου να καταλαβει το εργο του. Επισης μην ξεχναμε οτι και οι καλλιτεχνες ειναι γεννημενοι σε αυτο το συστημα, οποτε και αυτοι εχουν τα κουσουρια τους, τις αντιληψεις τους κτλ (δηλ δεν θα απερριπτα την "πεινα" του χαμσουν επειδη εκ των υστερων εμαθα που ανοικει πολιτικα, ουτε θα εκαιγα τους δισκους των burzum).
    Αν το εργο ενος καλλιτεχνη ειναι πολυπλοκο δεν θα τον χαρακτηριζα ματαιοδοξο αστο. Σε καποιες περιπτωσεις μαλιστα μπορει να ειναι μπροστα απο την εποχη τους-Picasso, Dali k.a.

    Τωρα για το κοινο..
    Αν εννοεις κατι δηθεν τυπους με φουλαρια που ξυνουν το μουσι τους σε οτιδηποτε τους φαινεται "πολυπλοκο", θεωρουν εαυτους ανωτερους και σνομπαρουν ας πουμε μια ταινια του Hitchcock τοτε θα συμφωνησω.
    Πολλοι ανθρωποι ομως γουσταρουν εργα του Παζολινι, του Φασμπιντερ (επιλεγω επιτηδες δυσκολους σκηνοθετες αριστερων καταβολων για να make my point ;)))) χωρις να διακατεχονται απο αυνανιστικη (διαβαζε ματαιοδοξια) διαθεση ουτε για να νιωσουν ανωτεροι απο τους υπολοιπους, αλλα επειδη εχει πλακα να κουραζεις το μυαλο σου που και που (περα του γεγονοτος οτι εχουν κανει μερικες πολυ καλες ταινιες αυτοι οι δυο).
    Τεσπα ελπιζω να μην παρανοησα κατι και να ειναι τσαμπα το rant.

    Η ιστορια του Ταρκοφσκι μου θυμισε Bulgakov ("Master and margarita") αν δεν το εχεις διαβασει αυριο το πρωι στο βιβλιοπωλειο : ]]]
    Cheers

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Η τέχνη, και στην εποχή μας η τέχνη που προβάλεται, να ξέρεις Μάνυ ότι ήταν πάντα στενά συνδεδεμένη με την άρχουσα τάξη. Στον μεσαίωνα οι καλλιτέχνες ήταν προστατευόμενοι των αριστοκρατών ή της εκκλησίας, αυτοί τους τάιζαν, κατά παραγγελία αυτών δημιουργούσαν. Αρκετοί απο αυτούς ήταν απείθαρχοι βέβαια, αλλά και πάλι, η τέχνη τους απευθυνόταν στην άρχουσα τάξη.

    Στην αναγέννηση, πάλι οι καλλιτέχνες ήταν παραγγελιοδόχοι της εκκλησίας(της Ρωμαιοκαθολικής)και των αριστοκρατών και σε περιοχές που ο προτεσταντισμός και ο καλβινισμος είχε επηρρεάσςι, ήταν παραγγελιοδόχοι των συντεχνιών και της ανερχόμενης αστικής τάξης.
    Άρχισε τότε να εμφανίζεται και μια διαφορετική διακοσμητική τέχνη που έφτανε σε ολοένα και περισσότερα σπίτια, αλλά και πάλι, ο κύριος όγκος πήγαινε σε αυτούς που τα είχαν.

    Στην βιομηχανική επανάσταση η τέχνη έφτασε σιγά σιγά στον απλό λαο, συχνά όμως για λόγους προπαγάνδας απο τις κυβερνήσεις, αλλα και πάλι υπήρχε διαχωρισμός.

    Απο τα τέλη του 19ου αιώνα η τέχνη άρχισε να "απλευθερώνεται", ομως και πάλι, μεγάλο ρόλο έπαιζαν τα έθνη κράτη(πχ ο ναζισμός επέβαλε συγκεκριμένα πρότυπα και ο κομμουνισμός και αυτός συγκεκρινμένα(δεν τους εξισώνω απλά μοιάζουν ως παραδείγματα)). Η τέχνη που αναπτύχθηκε δε, σε όλες περίπου της χώρες, ήταν βαθύτατα στρατευμένη και επηρρεασμένη απο τα διάφορα κινήματα που είχαν τις ρίζες τους σε κοινωνικοπολιτικά κινήματα ή τάσσεις της κοινωνλιας(φουτουρισμός, ντανταισμός,αφαίρεση, κυβισμός, κλπ).

    Στην εποχή μας η τέχνη μοιάζει να μην είναι στρατευμένη, να είναι ελεύθερη και άναρχη. Όμως η πραγματικότητα δεν είναι καθόλου έτσι, διότι, πέραν απο το ότι ολοι λίγο πολλύ μπορούμε να γίνουμε καλλιτέχνες(και αυτό είναι καλό), υπάρχουν και πάλι τα κανάλια διανομής, οι εκδοτικοί οίκοι, τα κυκλώματα, οι κριτικοί, και πίσω απο ολα αυτά, μεγάλες εταιρίες και μεγάλα συμφέροντα, που καθορίζουν ως ενα βαθμο την "μόδα" στην τέχνη. Έτσι κατά τη γνώμη μου, η τέχνη, αν και έχει γίνει μαζική, δεν έχει απελευθερωθεί, και δεν θα απελευθερωθεί ποτέ, καθως αναπτύσσεται σε κοινωνιες και οικονομίες με συγκεκριμμένα χαρακτηριστικά, όσο αφηρημένη ή συγκεκριμένη και αν μοιάζει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Πάντος να ξέρεις ότι η τέχνη είναι σε μεγάλο βαθμό όχημα της αστικής κουλτούρας. Υπάρχει βέβαια και λαική τέχνη, αλλά δυστυχως όπως το εκτιμώ εγώ, έχει ατονήσει στις μέρες μας.(και δεν μιλάω για τον Καρα και τον Πλανητάρχη, αλλά για τέχνη φτιαγμένη απο τον λαό για τον λαό(και για να τον ξυπνά όχι να τον κοιμίζει)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. ""Αρκετοί απο αυτούς ήταν απείθαρχοι βέβαια, αλλά και πάλι, η τέχνη τους απευθυνόταν στην άρχουσα τάξη.""

    Ναι βασικα αυτους εχω στο μυαλο μου (και οχι τοσο αυτους που ζωγραφιζαν φατσες ευγενων και σκηνες απο κυνηγια -ασχετως αν το καναν εκπληκτικα- αγαπημενος ο Poussin που ειχε θεματα κυριως απο τη μυθολογια). Το κατα ποσο απευθυνοταν καπου η τεχνη τους χωραει συζητηση.
    Πολλοι πεθαναν στην ψαθα (απο ολες τις τεχνες) γιατι ακριβως εκαναν αυτο που γουσταραν και μαλλον η τεχνη τους δεν απευθυνοταν στην αρχουσα ταξη.

    ""υπάρχουν και πάλι τα κανάλια διανομής, οι εκδοτικοί οίκοι, τα κυκλώματα, οι κριτικοί, και πίσω απο ολα αυτά, μεγάλες εταιρίες και μεγάλα συμφέροντα, που καθορίζουν ως ενα βαθμο την "μόδα" στην τέχνη.""

    Εγω παλι πιστευω οτι ειδικα στον καπιταλισμο επειδη το χρημα ειναι το πρωτο μελημα, αν καποιος εκδοτης κρινει οτι πχ το ταδε βιβλιο θα του αποφερει κερδη δεν πολυσκοτιζεται με το περιεχομενο. (Χαρακτηριστικο παραδειγμα, μια ομαδα στην Αγγλια τυπωσε το πιο διασημο βιβλιο της Jane Austin το "Περηφανεια και προκαταληψη" με αλλο ονομα συγγραφεα και το εστειλε σε μερικους απο τους μεγαλυτερους εκδοτικος οικους προς δημοσιευση..περιττο να σου πω οτι ολοι-πλην ενος νομιζω- οχι μονο δεν το αναγνωρισαν -παρολο το γεγονος οτι εχει μια απο τις διασημοτερες εισαγωγικες φρασεις στην ιστορια της λογοτεχνειας, αλλα τους επεστρεψαν το χειρογραφο διοτι εκριναν οτι δεν θα βγαλει τα λεφτα του).

    Το ιδιο πιστευω οτι ισχυει και στο σινεμα, ακομα και για τα μεγαλα στουντιο..ξερναν εναν εμετο με προπαγανδιστικες ταινιες ολο το χρονο για να κανουν τη δουλεια τους, αλλα ακομη και μια ταινια διαφορετικου περιεχομενου, αν κριθει οτι θα αποφερει dollars την γυρνανε εστω και για ξεκαρφωνα-να το παιηουν και πλουραλιστες (υπαρχουν διαφορα παραδειγματα, ενα που μου ρχεται αμεσως αμεσως ειναι το 1900). Φυσικα ειναι μειοψηφια ε, δεν διαφωνει κανεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Μανυ, μέχρι και το τέλος του μεσαίωνα, και μέχρι και το τέλος της αναγέννησης, οι καλλιτέχνες θεωρούταν τεχνίτες, επαγγελματίες, οπότε λειτουργούσαν με παραγγελίες. Δεν υπήρχε δηλαδή το είδος αυτό που αναπτύχθηκε κυρίως τον 19ο-20ο αιώνα, του "ελεύθερου" καλλιτέχνη που δημιουργεί απο "λόξα" και όχι για επάγγελμα. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες μέχρι και την αναγέννηση(η συντριπτική πλειοψηφία), δημιουργούσαν βάσει παραγγελιών(ακόμα και η υπερεξαίρεση ο Μπος, αγαπημένος μου καλλιτέχνης όλων των εποχών, βάσει παραγγελιών έφτιαζε τους πίνακες του, τους οποίους η εκκλησία πιθανόν χρησιμοποιούσε για να τρομοκρατεί το "ποίμνιο").

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Για το σήμερα, έχεις ως ενα βαθμό δίκαιο, όμως αν ο σκηνοθέτης καλλιτέχνης κλπ δεν είναι γνωστώς, δηλαδή στα κυκλώματα ήδη, κατα 99.9999/100 αγνοείται. Ακόμα όμως και γνωστοί καλλιτέχνες, είδαν τις ταινίες τους να απορρίπτονται(όπως ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ), εξαιτίας του περιεχομένου τους.

    Βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις και τις αγαπάμε:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Μανυ, μέχρι και το τέλος του μεσαίωνα, και μέχρι και το τέλος της αναγέννησης, οι καλλιτέχνες θεωρούταν τεχνίτες, επαγγελματίες, οπότε λειτουργούσαν με παραγγελίες.

    Ναι βρε, αλλα δεν μιλαμε μονο για το μεσαιωνα (αυτο αναφερθηκε παραινθετικα) για τον καπιταλισμο μιλαμε : ]]
    Κοτζαμ αυτι εκοψε ο αλλος (και πεθανε και παμφτωχος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Εμένα μου άρεσε ο Γκωγκέν ο οποίος τα παράτησε όλα και έγινε, καλλιτεχνικός μετανάστης.

    Απο τον Βαν Γκογκ, έχει ενδιαφέρον το πως πέθανε, που δεν κατάφερε καλά καλά να αυτοκτονήσει, αυτοπυροβολήθηκε, τελικά γύρισε στο πανδοχείο που έμενε με τα πόδια, και περίμενε στο κρεβάτι 2-3 μέρες για να έρθει το μοιραίο:)

    Αυτουνού όχι απλά αναγνωρίζω την τέχνη του μετά θάνατον, αλλά αναγνωρίζω και τον θάνατο του ως τένχη:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Αυτο για το βιβλίο είχε πολύ πλάκα.

    Λυπούμαστε δεν μας κάνετε...

    μπορεί ούτε να μην το διάβασαν.

    ποιός ξέρει

    money talks, reason walks

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Να διευκρινίσω κάτι: δεν εννοώ κι εγώ την τέχνη ως ιδεολογικό εργαλείο (μπορεί να υπάρξει και τέτοιο), αλλά ως έκφραση. Το άρθρο στο λινκ που μας δίνει πιο πάνω ο Ράδιο Κολεκτίβα το ξεκαθαρίζει. Το πώς εκφράζεται δια της τέχνης κάποιος, καθορίζεται από το σύστημα και το γενικό πνευματικό επίπεδο της κοινωνίας που τον εξέθρεψε. Ασφαλώς κι ο καπιταλισμός (που δεν τον θεωρούμε καλό ή κακό, ιστορικά αναγκαίος λέμε ότι είναι) επέδειξε σπουδαία έργα, κι έχει δίκιο ο poe που λέει ότι ήταν άρμα της άρχουσας τάξης. Αυτό δεν αναιρεί την αξία έργων τέχνης που έγιναν κατα παραγγελίαν, δηλαδή επι πληρωμή (π.χ το ρέκβιεμ του Μότσαρτ). Δεν αναιρείται η εκφραστική δύναμη του Έζρα Πάουντ που ήταν φασίστας. Δεν αναιρείται ούτε η πρωτοποριακή δουλειά της Λένι Ρίφενσταλ στον κινηματογράφο ως προπαγάνδα των Ναζί. Ο Λάβκραφτ ήταν μοναχικός, μισάνθρωπος, ρατσιστής, μισογύνης ωστόσο μεγάλος συγγραφέας. Αν αφαιρέσουμε το συναισθηματικό φορτίο που συνοδεύει το έργο λόγω της πολιτικής του τοποθέτησης, έχουμε μια αντικειμενική άποψη επί του έργου. Το ίδιο κάναμε και για τον Στάλκερ του οποίου θεωρούμε η αισθητική, που είναι η συμπύκνωση του σοσιαλιστικού εποικοδομήματος στον κινηματογράφο, είναι πολλά επίπεδα πιο πάνω απ' ότι είχε επιτευχθεί μέχρι τότε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Συμφωνώ δελάρτζ
    όσο για τον Λαβκραφτ, μπορώ να πω ότι το έργο του είναι καπως μουντο και επαναλαμβανόμενο για τα γούστα μου, αν και εχω διαβάσει αρκετές ιστοριούλες του, μερικες απο τις οποιες μου άρεσαν.

    Τι πολιτικής ιδεολογίας ήταν; Δεν το έχω ψάξει; Εχω διαβάσει κα΄τι επιστολές που έστελνε απο εδω και απο εκεί, επίσης είχε πάρε δώσε με τον R.E.Howard Που φασίστιζε κάπως. Ήταν και αυτός φασίστας;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Επίσης υπάρχει ενα πολύ καλο παιχνίδι βασισμένο στην μυθολογία κθούλου(απο τα πολλά) Call of Cthulu Dark Corners of the earth λέγεται.

    Άντε παω να δώσω κατατακτήριες για το πανεπιστήμιο του Μισκατόνικ
    αχαχα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. ""Ο Λάβκραφτ ήταν μοναχικός, μισάνθρωπος, ρατσιστής, μισογύνης ωστόσο μεγάλος συγγραφέας.""

    Ναι ηταν ολα αυτα (αν και δεν φαινεται ιδιαιτερα στο εργο του) αν αναλυσεις το εργο του με τα σημερινα δεδομενα..αν το τοπεθετησεις ομως στην εποχη του, δεν διεφεραν και παρα πολυ οι αντιληψεις του απο τους συγχρονους του. Θεωρω λαθος να περνουμε ενα εργο μακρια απο την εποχη του και να το αναλυουμε με τα σημερινα δεδομενα (following that logic ο Αριστοτελης ηταν πολυ μισογυνης ο ατιμος).

    @Ποε
    ""όσο για τον Λαβκραφτ, μπορώ να πω ότι το έργο του είναι καπως μουντο και επαναλαμβανόμενο για τα γούστα μου, αν και εχω διαβάσει αρκετές ιστοριούλες του, μερικες απο τις οποιες μου άρεσαν. ""

    Χεχε επιδοξε πρωτοετη φοιτητη του Μισκατονικ university μετα απο αυτη σου τη δηλωση ειθε ο Γιογκ Σο Θοθ να σε κυνηγαει μεχρι να βρεις την Αρκαδια (οχι της Πελοπ/σου, την αλλη).
    Βασικα των περισσοτερων μεγαλων συγγραφεων το εργο ειναι αρκετα επαναλαμβανομενο (το ιδιο ισχυει και για τους μουσικους. Εξ'αλλου ο Lovecraft ειχε φτιαξει ενα συμπαν και μεσα σε αυτο κινουνται ολες σχεδον οι ιστοριες του. Εξ'ου και οι ομοιοτητες. Μοιραια οι ηρωες του θα βρουν κατι τιτανιο και ανιερο και θα καλεσουν κατι με γλιτσα και πλοκαμια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. not dead which eternal lie
    in strange eons death may die!

    (Στιχοι του Λαβκραφτ, απο το the thing that shouldnt be, των Μεταλικα.Ειδα οτι λετε για Λαβκραφτ και ειπα να παρεμβω, αλλωστε απο τα 17 μου μεχρι τα 20κατι, μπορει να ηταν κ ο αγαπημενος μου συγγραφεας!
    Μεχρι κ διηγηματακι εχω γραψει ονοματι ΠΕΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΛΑΒΚΡΑΦΤ!)

    Αλεξανδρε, πολυ ωραιο το αρθρο σου. Συμφωνω με ολα οσα λες για αυτη τη ταινια-ποιηση.
    Σταλκερ-Σολαρις-Θυσια
    κ οι 3 απο τις κορυφαιες ταινιες ολων των εποχων, δεν υπαρχει περιπτωση να γυριστουν εφαμιλλης καλλιτεχνικης αξιας)
    Εχω δει κ αλλη μια, μαλλον η ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ηταν,
    γυρισμενη αν θυμαμαι καλα στην Ιταλια.
    Να πω την αμαρτια μου, αυτη δε μου αρεσε καθολου, με κουρασε παρα πολυ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Κάθε χρήστης μπορεί να σχολιάσει στο γλόμπινγκ αφού επιλέξει διακριτικό ψευδώνυμο για αποφυγή συγχίσεων είτε με λογαριασμό Google είτε με τη χρήση της υπηρεσίας openID είτε με την απλή επιλογή ονόματος χρήστη.
Προσβλητικά ή υβριστικά σχόλια για συντάκτες ή σχολιαστές θα διαγράφονται. Δεν ενθαρρύνεται η χρήση υβριστικών λέξεων ή εκφράσεων.
Ο σχολιασμός γίνεται με το ελληνικό αλφάβητο και με μικρά γράμματα

Οι διαχειριστές έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε διαγραφή σχολίων που δημιουργούν σκόπιμη ή μη σύγχιση και απομάκρυνση από το θέμα της ανάρτησης.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...