3 Ιουλ 2011

Περί ελευθερίας...



Έχω την πεποίθηση, ότι ο όρος ελευθερία είναι ένας όρος παρεξηγημένος τον οποίο οι περισσότεροι, αν και τον χρησιμοποιούν καθημερινά, ίσως τελικά να μην ξέρουν τι βάρος κρύβει. Παρακάτω θα αναπτύξω κάποιους συλλογισμούς σχετικούς με την ελευθερία βασισμένους στην δική μου «κοσμοθεωρία», όπως αυτή έχει διαμορφωθεί κάτω από την επίδραση των προσωπικών βιωμάτων, της πολιτικής φιλοσοφίας και εκείνων των ηλεκτροχημικών διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο και έχουν ως αποτέλεσμα τη διαδικασία της σκέψης.
Υπάρχουν μερικοί δημοφιλείς ορισμοί του τι συνιστά να είναι κανείς ελεύθερος, στην φιλελεύθερη ιδεολογία για παράδειγμα, η ελευθερία του καθενός, φτάνει μέχρι το σημείο που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου. Όπως το βλέπω εγώ η ερμηνεία αυτή έχει δυο βασικά μειονεκτήματα, το πρώτο είναι ότι δεν ξεκαθαρίζει αν η σφαίρα ελευθερίας του ενός είναι ισομεγέθης με τη  σφαίρα ελευθερίας του άλλου και το δεύτερο είναι ότι συχνά, τα άτομα παραχωρούν συνειδητά τον ελεύθερο τους χώρο σε άλλα άτομα, επιτρέποντας έτσι ως ένα βαθμό την παραβίαση της σφαίρας ελευθερίας τους. Αυτή η παραβίαση, δεν είναι απλώς κάτι που συμβαίνει, άλλα είναι μια απαραίτητη για την κοινωνική ζωή διαδικασία που ονομάζεται κοινωνικοποίηση, μιας και η δημιουργία δεσμού με άτομα ή ομάδες, συνιστά αυτό ακριβώς, την αμοιβαία παραχώρηση ιδιωτικού χώρου για την δημιουργία κοινωνικού/σχεσιακού χώρου.
Για τους συντηρητικούς, η ελευθερία συνίσταται στην αναγνώριση της θέσης και του ρόλου των ατόμων, σε αυτόν τον, για τους συντηρητικούς, ζωντανό οργανισμό που ονομάζεται κοινωνία. Για τους συντηρητικούς το άτομο που δεν έχει συνειδητά υποταχθεί(και αυτό ακριβώς το συνειδητά δείχνει ελεύθερη βούληση άρα και ελευθερία) στην κοινωνία αναγνωρίζοντας τον ρόλο του και εκτελώντας την λειτουργία που πρέπει να εκτελέσει, ακριβώς σαν να είναι ένα ζωτικό όργανο σε έναν βιολογικό οργανισμό, όχι μόνο δεν είναι ελεύθερο, αλλά είναι και υποταγμένο στην ανθρώπινη αδυναμία και ατέλεια, κάτι που θα το οδηγήσει στην αυτοκαταστροφή. Ο άνθρωπος για να είναι χαρούμενος και να ζει απολαμβάνοντας το αίσθημα της ασφάλειας και του ανήκειν, πρέπει να καταφέρει να ενταχθεί και να προσφέρει στην οργανική κοινωνία. Θα λέγαμε πως η ελευθερία για τους συντηρητικούς συνίσταται σε αυτό που εξέφρασε ο Ιμάνιουελ Κάντ «ελευθερία είναι να πράττει κανείς το καθήκον του». Υπάρχουν και εδώ πολλές αντιφάσεις και αδυναμίες, όπως για παράδειγμα πως μπορεί να πράττει κάποιος το καθήκον του σε μια διαβρωμένη κοινωνία, ποιο είναι αυτό το καθήκον και ποιους ωφελεί; Μήπως η συντηρητική άποψη για το τι είναι ελευθερία εξυπηρετεί κάθε φορά την εκάστοτε άρχουσα τάξη, η οποία με πρόσχημα την εκτέλεση του καθήκοντος, παρατείνει την εκμετάλλευση και την επιβολή της πάνω στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα;
Η φιλελεύθερη άποψη για την ελευθερία είναι καθαρά ατομικιστική, βάζει σύνορα, στεγανά, τα οποία όμως ούτε πρέπει ούτε μπορεί να υπάρχουν στην πραγματικότητα. Ο σεβασμός της ελευθερίας του άλλου όχι μόνο είναι σχετικός, μιας και εξαρτάται από το πόση ελευθερία του έχει δοθεί(ή έχει αρπάξει), αλλά είναι και ανέφικτος, αφού συχνά η παραχώρηση της ελευθερίας είναι περισσότερο θεμιτή από την περιφρούρηση αυτής. Στην περίπτωση της συντηρητικής άποψης, αναγνωρίζεται μια υποχρέωση απέναντι στην κοινωνία, ή οποία δεν αναγνωρίζεται από τους φιλελεύθερους, όμως αγνοείται σε μεγάλο βαθμό η ικανότητα του ανθρώπου για αυτοδιάθεση και αυτοπροσδιορισμό, εκτός και αν αυτός ο αυτοπροσδιορισμός και η αυτοδιάθεση συμπίπτει με το κοινωνικό καθήκον κάτι που στην ουσία συνιστά εξαναγκασμό.
Στην προσπάθεια μου να περιγράψω έναν πιο «ολοκληρωμένο» προσδιορισμό που θα μπορεί να μας βοηθήσει στο να προσεγγίσουμε το ιδανικό της ελευθερίας κατέληξα στα εξής:
Α) Απόλυτη ελευθερία δεν υπάρχει, ακόμα και αν υπήρχε δεν θα ήταν θεμιτή, το ζήτημα είναι να ανακαλύψουμε τους όρους εκείνους με τους οποίους θα αντιλαμβάνεται ο καθ ένας την ελευθερία του.
Β) Ο άνθρωπος όντας κοινωνικό ον, δεν μπορεί να είναι ελεύθερος σε τέτοιο βαθμό που να μπορεί να είναι ανεξάρτητος από την κοινωνία, οι υποχρεώσεις του απέναντι σε αυτήν, αλλά και οι απολαβές του από αυτήν, τον αναγκάζουν να υποτάσσει τουλάχιστον μέρος της ελευθερίας του για να είναι μέρος της κοινωνίας.
Γ) Υπό αυτήν την έννοια, το καλύτερο που μπορεί να γίνει σε μια κοινωνία, είναι να υπάρχει όσο το δυνατόν βέλτιστος συντονισμός των ατόμων που την απαρτίζουν, έτσι ώστε το παραγόμενο έργο να είναι το καλύτερο δυνατό σε ποσότητα και ποιότητα. Σε δεύτερο χρόνο, αυτό το παραγόμενο έργο(που μεταφράζεται σε προϊόν ή υπηρεσία) πρέπει να μοιράζεται δίκαια, υπό την μορφή απολαβών, σε όλα τα μέλη της κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο η παραχώρηση ελευθερίας που κάνει το άτομο προς όφελος της κοινωνίας, του επιστρέφει ως αξία χρήσης, προσφέροντας του στην ουσία ακόμα περισσότερη ελευθερία απ’ όση θα είχε υπό διαφορετικές συνθήκες(όπως πχ συμβαίνει με την υπεραξία που ο εργοδότης κλέβει μέρος της αξίας της εργασίας από τον εργαζόμενο, άρα και μέρος της ελευθερίας του).
Δ) Την κοινωνία όμως το άτομο δεν την έχει ανάγκη μόνο για βιολογικούς λόγους αλλά και για συναισθηματικούς(έστω και αν αυτοί είναι αλληλένδετοι μεταξύ τους). Εκτός λοιπόν από τον χρόνο που το άτομο θα ξοδεύει για να παράγει, ώστε να έχει ένα πιάτο φαί να φάει ή ένα μέρος να κοιμηθεί, πρέπει να έχει χρόνο και χώρο για να εκφραστεί, να συνάψει σχέσεις να τις χαλάσει ή να τις καλλιεργήσει.
Ε) Έχοντας λοιπόν εξασφαλίσει την δίκαιη κατανομή του παραγόμενου πλούτου σε μια κοινωνία και έχοντας συντονίσει όσο το δυνατόν καλύτερα την διαδικασία παραγωγής, έχοντας δηλαδή καθορίσει τις εργασιακές και τις οικονομικές ελευθερίες, μένει να καθορίσουμε εκείνο το πλαίσιο που θα ορίζει τα όρια της ελευθερίας στις διαπροσωπικές σχέσεις. Σε αυτό το σημείο εγώ έχω να προτείνω μια πιο εξελιγμένη μορφή της φιλελεύθερης περί ελευθερίας αντίληψης(αν και η φιλελεύθερη αντίληψη δεν αφορά μόνο τις διαπροσωπικές σχέσεις).
«Ο καθ ένας είναι ελεύθερος να διαχειριστεί την ελευθερία του όπως θέλει αυτός και να θέσει τα όποια όρια κατά περίπτωση. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ξεπεράσει τα όρια που έχει θέσει κάποιος αν αυτός ο κάποιος δεν του το επιτρέψει.»
Ωστόσο και ο δικός μου ορισμός δεν είναι επαρκής, καθώς αγνοεί συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες, μερικές από τις οποίες είναι:
-        Είναι δυνατόν να αυτοκαθορίζουν τα παιδιά την ελευθερία τους;
-        Είναι δυνατόν να αυτοκαθορίζουν τα άτομα με ψυχικές παθήσεις την ελευθερία τους;
-        Τι γίνεται στην περίπτωση που η ελευθερία κάποιου σχετίζεται άμεσα με την ελευθερία κάποιου άλλου; Σε ένα γάμο πχ, είναι ηθικά σωστό να μπορεί ο ένας από τους δύο να έχει ερωτικούς συντρόφους όταν ο άλλος δεν θέλει;
-        Οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές και δεν μπορούν να ανοιγοκλείνουν διακόπτες και να λειτουργούν σαν ένα κλειστό/ανοιχτό κύκλωμα στις σχέσεις τους με τους άλλους. Πολλές φορές ο αποκλεισμός ή η αποδοχή είναι διαδικασίες που χρειάζονται χρόνο για να αναπτυχθούν και συχνά απαιτείται και η αυθαίρετη «διείσδυση» στον χώρο ελευθερίας του άλλου, όπως για παράδειγμα στις ερωτικές σχέσεις.
Καταλήγουμε λοιπόν ότι η ελευθερία είναι κάτι που δεν μπορεί να οριστεί κατ απόλυτο τρόπο καθώς είναι δέσμια των κοινωνικών συμβάσεων, των θεσμών, των υποκειμένων(αλλιώς αντιλαμβάνεται την ελευθερία ο φιλελεύθερος αλλιώς ο κομμουνιστής αλλιώς ο φασίστας), το χρόνου και του χώρου(άλλη άποψη είχαν για την ελευθερία το 1821, άλλη σήμερα, όπως επίσης άλλη άποψη έχουν για την ελευθερία οι δυτικοί και άλλη οι ιάπωνες).
Επίσης συχνά μπερδεύουμε την ελευθερία με την απελευθέρωση, που είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Η απελευθέρωση είναι στην ουσία η άρση ενός ή ενός συνόλου από περιορισμούς, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όταν καταφέρουμε να ξεφορτωθούμε αυτούς τους περιορισμούς έχουμε κερδίσει την ελευθερία. Η ελευθερία είναι μεν σχετική και υποκειμενική, δεν είναι όμως μια εντελώς αφηρημένη ιδέα. Μια κοινωνία για παράδειγμα μπορεί να ορίσει και να συμφωνήσει σε ένα συγκεκριμένο «πλαίσιο ελευθερίας», και εδώ προκύπτει το ερώτημα, ποιος το ορίζει το πλαίσιο αυτό; Οι πολίτες, ο λαός η άρχουσα τάξη; Μα και φυσικά το τελευταίο, η άρχουσα τάξη, αφού αυτή είναι που «άρχει» ορίζει δηλαδή το πλαίσιο της διακυβέρνησης. Επαγωγικά, οδηγούμαστε με αυτόν τον τρόπο στο συμπέρασμα ότι αν θέλουμε ένα πλαίσιο ελευθερίας από το λαό για τον λαό υπέρ του λαού, τότε πρέπει να φανταστούμε ή να δημιουργήσουμε μια κοινωνία στην οποία η άρχουσα άρα και μόνη τάξη, θα είναι ο λαός…
…αλλά δεν το προεκτείνω γιατί θα με πείτε κομμουνιστή:)

Λαγωνικάκης Φραγκίσκος(Poexania)

42 σχόλια:

  1. Μα γιατι οταν κανω copy paste απο το word μου γαμαει τις παραγράφους;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Και τι θα έπρεπε να σου γαμάει δηλ??

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Να κάνεις copy-paste από σημειωματάριο, ή wordpad!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ καλό!
    Να προσθέσω κι εγώ τα δικά μου. Η έννοια "ελευθερία" είναι αφηρημένη, κι ως εκ τούτου έχει αδυναμίες. Το τι μπορεί να κάνει ο καθένας σε όλα τα πεδία, εργασιακό, διαπροσωπικό, ερωτικό, δημιουργικό, εξαρτάται από ένα (διαολεμένο) λόγο - και θα με μαλώσεις poe το ξέρω :) - από το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.
    Αυτή η βασική αιτία, η οποία καθορίζει και τη μορφή της κοινωνίας, είναι αυτό που λέμε Βάση. Όλα τ' άλλα, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου ως κοινωνική σχέση, είναι αυτό που λέμε εποικοδόμημα.
    Η ελευθερία στον καπιταλισμό είναι μια αξία που συνδέεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με τον ατομικισμό, το καταλαβαίνουμε σε ατομικό επίπεδο κυρίως στο σήμερα. Όταν το καταλαβαίνουμε σε συλλογικό επίπεδο π.χ ελευθερία απ' τον τουρκικό ζυγό, ελευθερία απ' το φασιστικό καθεστώς, κάπως αλλάζει το πράμα.
    Στο σοσιαλισμό η ελευθερία παρεξηγήθηκε πολύ. Υπήρχαν άνθρωποι που εξέφραζαν αντιλήψεις του παλιού καθεστώτος, τις αξίες της παλιάς εποχής τις οποίες πολύ δύσκολα ξεριζώνεις, πολύ πιο δύσκολα απ' ότι παίρνεις την εξουσία. Ε, φυσικό ήταν οι άνθρωποι - που μπορεί να ήταν και απλοί εργάτες - αυτοί να υποστούν την μήνιν του νέου κράτους, της νέας πραγματικότητας. Ε, αυτοί ένιωθαν "ανελεύθεροι". Λογικό;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Δεν έχω διαβάσει πιο ολοκληρωμένη ανάλυση στην έννοια της ελευθερίας, μπράβο σ' όποιον έγραψε αυτό το κείμενο. Πολύ σωστά ξεκινάς την ανάλυση της έννοιας από το γνωστό ρητό του Βολταίρου, γιατί όλοι αυτό γνωρίζουν, χωρίς να μπορούν να προσδιορίσουν ποια είναι τα όρια του καθενός. Τα συμπεράσματα είναι ορθά και τεκμηριωμένα. Τα άτομα δεν είναι ποτέ ελεύθερα, αν η κοινωνία μέσα στην οποία ζούνε δεν διέπεται από τις αξίες της ισότητας και την δικαιοσύνης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. edgar και εγω το ιδιο προβλημα εχω οταν εισαγω κειμενο απο word se blogger, οποτε το κανω copy paste στο forum (σε ενα παραθυρο, χωρις να το κανω post φυσικα) και μετα copy paste ston blogger και εχει στρωσει

    (καλο φαινεται το κειμενο σου, αλλα πρωτα πρεπει να πιω καφε, η φιλοσοφια θελει καφεινη)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ελευθερία και «Truman Show»
    …………
    Αν θυμάμαι καλά, ο ήρωας της ταινίας θα αντιληφθεί κάποια στιγμή ότι η ζωή του είναι στημένη για να προβληθεί στο πλαίσιο του μεγαλύτερου ριάλιτι της τηλεόρασης.
    Τυχόν ομοιότητες με ένα πρόσφατο, γιγαντιαίο ριάλιτι δεν είναι καθόλου, μα καθόλου συμπτωματικές.

    Φιλήμων

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Όσοι μιλούν περί ελευθερίας συνήθως αναφέρονται στην εύνοια των συνθηκών διαβίωσης. Αυτό συμβαίνει γιατί εν μέρει είναι οξύμωρο να συζητηθεί η "απόλυτη" απαλλαγή από τις εξαρτήσεις από όντα τα οποία για να επιβιώσουν πρέπει να κοιμούνται 8 ώρες τη μέρα, να τρώνε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, να βρίσκονται σε θερμοκρασία 10-35 βαθμών, να είμαι ενταγμένος σε φίλιο κοινωνικό σύνολο και πολλά άλλα. Επομένως με άλλα λόγια η εφαρμογή κάποιων κανόνων μπορεί να μην αρέσει σε ορισμένους "πνευματικούς" ανθρώπους αλλά είναι απαρέγκλιτη αρχή.
    Όσον αφορά στη συζήτηση για ευνοϊκότερες συνθήκες διαβίωσης, αυτές σαφέστατα καθορίζονται από το εκάστοτε κοινωνικοπολιτικό οικοδόμημα. Άλλες απαιτήσεις και ξεβόλεμα είχε η αρχαία δουλοκτητική δημοκρατία, άλλες η φεουδαρχία και άλλες η καπιταλιστική μισθωτή δουλοκτησία. Όμως αν γίνει λόγος για τους περιορισμούς στους οποίους περιέρχονται ιστορικά οι καταπιεζόμενες τάξεις σε όλα τα παραπάνω συστήματα, θα διαπίστωνε κανείς ότι η σημερινή εργατική τάξη έχει αυτές ακριβώς τις "ελευθερίες" που απαιτούνται για να λειτουργήσει ικανοποιητικά το σύστημα γι' αυτούς που έχουν την εξουσία. Αυτό βέβαια εξαρτάται-ποικίλλει και από το επίπεδο της ταξικής συνείδησης και των αγώνων, αλλά ας το αφήσουμε προς το παρόν.
    Έτσι λοιπόν σήμερα πρέπει να έχω την ελευθερία να πηγαίνω στη Γερμανία με απλή ταυτότητα για να δουλέψω αν το "θέλω" (sic) εκεί, να διπλώνω μερικά ονόματα σε ένα χαρτί κάθε 4 χρόνια και να αποφασίζω ελεύθερα πιο είναι το καλύτερο νοσοκομείο που θα πληρώσω για το αν πάθω κάτι. Αντίθετα δε μπορώ να λέω την άποψή μου αν δε βρω χορηγούς, δεν έχω δικαίωμα να αγωνίζομαι για τα δικαιώματά μου, να εκφέρω γνώμη και να αποφασίζω για την ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής όπως γινόταν στα Σοβιέτ, να προσδιορίζω τις ετήσιες ανάγκες του τόπου στον οποίο μένω, να εκλέγω και να ανακαλλώ το διευθυντή παραγωγής στον τόπο εργασίας μου, ούτε καν να συζητώ μαζί του για οποιαδήποτε προβλήματα χωρίς τις εκάστοτε συνέπειες. Όμως μπορώ ελεύθερα να επιλέξω το σπίτι στο οποίο θα μένω, να πάρω δάνειο το οποίο θα το πληρώνω μια ζωή και εν τέλει ελεύθερα να επιλέγω να μένω σε μια γειτονιά ανάμεσα σε ανθρώπους με παρόμοια εισοδήματα.
    Στη δικτατορία του προλεταριάτου το βάρος πέφτει στην κάλυψη των βασικών προϋποθέσεων διαβίωσης (βλέπε πρώτη παράγραφο) για το ΣΥΝΟΛΟ του πληθυσμού. Παράλληλα υιοθετούνται οι απαραίτητες ελευθερίες που συμβαδίζουν με το πνεύμα της (απαραίτητης) κοινωνικοποίησης της παραγωγής. Οι ελευθερίες όμως οι οποίες θα είναι αναγκαίες κατά την περίοδο της απονέκρωσης του κράτους και της αχρήστευσης της έννοιας της εξουσίας, είναι έννοιες που δε μπορούμε να ψηλαφίσουμε στην παρούσα ιστορική περίοδο και αποτελούν την ουσία του κοινωνικοπολιτικού σχηματισμού που ονομάζεται σοσιαλισμός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Sonap κανένα, αν είχα να διαλέξω θα ήμουν μεταξύ ΓΑΠ και Παγκάλου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Spiral θα δοκιμάσω την συμβουλή σου, άλλωστε οι συμβουλες σου ειναι παντα πολύτιμες, ποτέ δεν θα ξεχάσω το "μην ταίζεται το αδηφάγο κυτος" που έχει γίνει το δεξί μου χέρι στην μαχη με τα τρολ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Αλεξ d thanks, όχι δεν θα σε μαλώσω, διαφορετικού τύπου ήταν η διαφωνία μας την άλλη φορά, τώρα συμφωνό απολύτως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Αλεξ Αυτό που λες έχει να κάνει με την παράδοση, την οποία δύσκολα την απορρίπτει ο κόσμος, ειδικά όταν αυτή εξυπηρετεί κάποια συμφέροντα ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης για αντεπαναστατικούς σκοπους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ανώνυμε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια,όμως να ξέρεις ότι συνειδητα σταμάτησα τον συλλογισμο μου μιας και το θεμα είναι ανεξάντλητο και παίρνει τεράστια ανάλυση. Δηλαδή δεν πιστεύω ότι κατάφερα να κάνω κάτι παραπάνω πέρα απο το να ξύσω την επιφάνεια, αρκετά ώστε ο καθ ενας να δεί οτι υπάρχει "φλέβα" απο κάτω. Σκοπός άλλωστε δεν είναι να τα πολυμε όλα, αλλα να ξεκινήσουμε γόνιμο διάλογο, έτσι το βλέπω εγω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Μανυ εγω αν ειδες τι ώρα το έγραψα μάλλον θα συμπεράνεις ότι εχω πέσει στην χύτρα με την καφείνη:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Φιλήμων, τουλάχτιστον αυτός είχε την ψευδαίσθηση μιας ωραίας ζωής, σήμερα οχι μονο έχουμε ωευδαίσθηση ελευθερίας(όσοι έχουν), αλλά ζούμε και κάτω απο όχι καλές συνθήκες οι οποιες οσο πάει και χειροτερεύουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Φοτκον εσένα σε πάω παράγραφο παράγραφο:)

    "Όσοι μιλούν περί ελευθερίας συνήθως αναφέρονται στην εύνοια των συνθηκών διαβίωσης. Αυτό συμβαίνει γιατί εν μέρει είναι οξύμωρο να συζητηθεί η "απόλυτη" απαλλαγή από τις εξαρτήσεις από όντα τα οποία για να επιβιώσουν πρέπει να κοιμούνται 8 ώρες τη μέρα, να τρώνε ανά τακτά χρονικά διαστήματα, να βρίσκονται σε θερμοκρασία 10-35 βαθμών, να είμαι ενταγμένος σε φίλιο κοινωνικό σύνολο και πολλά άλλα. Επομένως με άλλα λόγια η εφαρμογή κάποιων κανόνων μπορεί να μην αρέσει σε ορισμένους "πνευματικούς" ανθρώπους αλλά είναι απαρέγκλιτη αρχή. "

    Πιο πολύ δεν τους πειράζουν οι κανόνες, μιας και τέτοιοι επίσημοι και ανεπίσημοι πάντα υπάρχουν, αλλά η αλλαγή αυτών. Δηλαδή αν εσυ έχεις συνηθίσει να ζεις με τους κανόνες του καπιταλισμού, ενα διαφορετικό σύστημα κανόνων(αξιακών πολιτικών κλπ) θα το δεις με καχυποψία όπως βλέπει πάντα ο άνθρωπος το άγνωστο.

    "Όσον αφορά στη συζήτηση για ευνοϊκότερες συνθήκες διαβίωσης, αυτές σαφέστατα καθορίζονται από το εκάστοτε κοινωνικοπολιτικό οικοδόμημα. Άλλες απαιτήσεις και ξεβόλεμα είχε η αρχαία δουλοκτητική δημοκρατία, άλλες η φεουδαρχία και άλλες η καπιταλιστική μισθωτή δουλοκτησία. Όμως αν γίνει λόγος για τους περιορισμούς στους οποίους περιέρχονται ιστορικά οι καταπιεζόμενες τάξεις σε όλα τα παραπάνω συστήματα, θα διαπίστωνε κανείς ότι η σημερινή εργατική τάξη έχει αυτές ακριβώς τις "ελευθερίες" που απαιτούνται για να λειτουργήσει ικανοποιητικά το σύστημα γι' αυτούς που έχουν την εξουσία. Αυτό βέβαια εξαρτάται-ποικίλλει και από το επίπεδο της ταξικής συνείδησης και των αγώνων, αλλά ας το αφήσουμε προς το παρόν. "

    Το ζήτημα λοιπόν, και σε συνδυασμό με το παραπάνω που είπα, είναι ότι όσο οι άνθρωποι την ¨κουτσοβολευουν" και το σύστημα το οποίο έχουν συνηθίσει να ζούν δεν γίνειται χειρότερο, οι αυτοί δεν βιώνουν την κακή του πλευρά, τότε δεν το αμφισβητούν κιόλας και δεν τους ενδιαφέρει να γίνουν ριζικές αλλαγές γιατί αυτό τους βγάζει απο την πεπατημένη. Γιατι η πεπατημένη μπορεί να μην είναι τέλεια, τους δίνει όμως ένα αίσθημα(έστω και ψευδες) σιγουριάς και ασφάλειας, έχουν μάθει έτσι. Το σύστημα συνήθως το αμφισβητούν όταν αυτό τους προδώσει ,δηλαδή όταν η εκμετάλλευση γίνει εντονότερη και η διαβίωση πιο δύσκολη, καλη ώρα όπως τώρα.

    συνεχίζεται

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Για τις δυο τελευταίες παραγράφους Φοτκον:

    Η ελευθερία στον καπιταλισμό είναι ψευδαίσθηση, μιας και είναι ενα είδος ελευθερίας εν δυνάμει και όχι εν ενεργεία. Δηλαδή ναι μεν σου δίδεται η δυνατότητα να γίνεις μεγιστάνας, αλλά άντε γίνε. Το αμερικάνικο όνειρο και τα αισθηματα ελευθερίας, μέσω της αγοραστικής δύναμης, θυμίζουν σε εμένα το όνειρο του τζογαδόρου. Δηλαδή ο τζογαδόρος κατά κανόνα χάνει περισσότερα χρήματα απο οτι κερδίζει, όμως του αρκεί ως ψευδαίσθηση η υπόσχεση και η πιθανοτητα, αλλά και η εντύπωση που του δίνει μια μικρή περιστασιακή νίκη ότι κέρδισε το σύστημα, άσχετα αν ήδη έχει χάσει πολλύ περισσότερα που για να τα καλύψει δεν του φτάνει να δουλέυει 10 χρόνια.

    Τώρα για την τελευταία παραγραφο, ομολογώ ότι δεν μπορώ να διαννοηθω πως θα γίνει δυνατόν στον κομμουνισμό να μαραζώσει το κράτος, όπως έλεγε ο Μάρξ, και τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Έχω διαβάσει μερικά πράγματα αλλά δεν το έχω "χωνέψει".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Συχνά οι άνθρωπου, προτιμουν ενα ειδος ζωης λιγότερο ελεύθερο αλλα περισσότερο ασφαλές. Ακραίο ασπούμε παράδειγμα πο βαρυποινήτες οι οποίοι έχοντας ποσαρμοστει στη ζωή της φυλακής, συχνά δεν θέλουν να απελευθερωθούν επειδή ο έξω κόσμος είναι γεμάτος προκλήσεις, αβεβαιότητα και δυσκολιες, που για κάποιον που έμεινε εκτος παιχνιδιού για καιρό και που είναι και στιγματισμένος, τον οδηγεί ισως σε μεγαλύτερη απομόνωση και περιορισμό.

    Για να κερδίσεις άλλωστε παραπάνω ελευθερια πάντα χρειαζεται αγώνας και εγγυήσεις δεν υπάρχούν, οπότε οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να μένουν στα αυγά τους.

    Όμορφο παράδειγμα ειναι και το ματριξ, όπου ενας εκ των χαρακτήρων της ταινίας, προτιμούσε να ζει σε ενα ψέυτικο ανθρώπινο κόσμο και ας ειναι χωρίς να το ξέρει αλλυσοδεμένος, παρά σε εναν πραγματικο κόσμο κόλαση που ναι μεν θα είναι ελεύθερος αλλα δεν θα μπορει να κάνει και πολλά με την ελευθερία του και που πρέπει συνεχώς να συγρκούεται για να την προεκτείνει. Το παράδειγμα βέβαια αντιστοιχεί στον πραγματικό κόσμο οπου συχνά νοικοκυριά ολόκληρα ζουν σε εναν ψευδοτρισδιάστατο κόσμο απο τηλεριάλιτι, εκπομπες μαγειρικής κλπ αρνούμενοι να δουν την πραγματικότητα, τουλάχιστον μέχρι αυτή να τους χτυπήσει απειλητικά την πόρτα και να τους ξυπνήσει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Επειδή ήδη μακρυγορήσαμε, θα συμφωνήσω μαζί σου στα περί αλλαγής των συνηθειών και ακόμα περισσότερο θα εφιστήσω την προσοχή στο ξεσκέπασμα αυτού του ψέματος ότι τώρα έχουμε "δημοκρατία" και μπορεί ο καθένας να επιλέξει ελεύθερα να κάνει τη ζωή που του αρέσει.
    Όσο για την απονέκρωση του κράτους δεν είναι εύκολο στις μέρες μας να το διανοηθούμε, αλλά (έτσι ρητορικά) θα πάψει να έχει ρόλο ως κάτι άχρηστο, ένα βαρίδι. Η διοίκηση θα γίνεται αμεσοδημοκρατικά (αυτό προϋποθέτει βέβαια τεράστια εξέλιξη των παραγωγικών μέσων και των επικοινωνιών), ενώ συνάμα δε θα υφίσταται κοινωνικό στρώμα το οποίο θα πρέπει να καταπιεστεί. Εφόσον θα αλλάξει το κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο θα ακολουθήσει και η μορφή, αλλά αυτά στην ώρα τους. Επιπλέον αυτή η αλλαγή θα ξεκινήσει ήδη από τον ανώριμο κομμουνισμό (σοσιαλισμό), από την ιστορική περίοδο δηλαδή που η ταξική πάλη θα έχει αδυνατίσει - εξαφανιστεί και θα ολοκληρωθεί στον "ανεπτυγμένο" κομμουνισμό με την εξάλειψη της αντίθεσης πνευματικής-σωματικής εργασίας (Μαρξ). Περισσότερες πληροφορίες στο "Κράτος και Επανάσταση" και "Για την πολιτιστική επανάσταση" του Β.Ι. Λένιν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Φοτκον τα ξέρω αυτά αλλα κάποια πράγματα δεν μπορώ να τα διαννοηθώ χωρίς την ύπαρξη μιας "ανώτερης δύναμης" του κράτους. Βέβαια όσο περισσότερο πλησιάσουμε στο να μην υπάρχει ανάγκη του μπαμπούλα ή του "προστάτη" τόσο καλύτερα θα είναι, απλά δεν μπορώ να σκεφτώ μια κοινωνία με την απόλυτη απουσία του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Ο David Harvey όταν τον ρώτησαν αν πιστευε ότι ειναι δυνατόν να επιτευχθεί μια τέλεια κοινωνία απάντησε, "δεν με ενδιαφέρει μια τέλεια κοινωνία αλλα μια κοινωνία που συνεχώς να βετιώνεται".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Ας πω και εγω την ταπεινη μου αποψη ως νεος αγωνιστης.
    Πρωτα θελω να διευκρινησω πως ποτε ο ανθρωπος δεν θα ειναι ελευθερος με την λανθασμενη αποψη που καλλιεργειται στον Καπιταλισμο.Δηλαδη πλουτος και ελευθερια δεν ειναι κοντινες εννοιες μαλλον αντιθετες θα τις χαρακτιριζα.Διοτι ο πλουτος και η υπερσυσωρευση κεφαλαιων φαιρνουν μια αλλη λεξη που ξεκινα απο ''ε'' την εκμεταλευση.Οποτε ειναι λαθος να λεμε οτι ελευθερος ειναι αυτος που μπορει να κανει οτι θελει ,οτι γουσταρει.Επισης ειναι λαθος να νομιζουμε πως στον Καπιταλισμο υπαρχει ελευθερια μονο και μονο επειδη μπορουμε να πουμε και μια διφορετικη αποψη,αλλα και για κατι αλλο το οποιο μας το εξηγησε ο μεγαλος Λενιν και θα το παρραθεσω σε λιγο.
    Για εμενα η ελευθερια του ανθρωπου πρεπει να παραλληλιζεται με την ελευθερια της συνειδησης του,δηλαδη μονο οποιος πραττει συνειδητα ειναι ελευθερος π.χ. ενας κομμουνιστης που εγινε κομμουνιστης χωρις να ξερει τις βασικες αρχες του Κομμουνισμου αρα υπακουει τυφλα σε οποιον του μιλαει για κομμουνισμο-οχι δεν ειναι ελευθερος.Ετσι και στον ''καπιταλιστικο'' ανθρωπο.Αν ο αλλος καθεται αβουλος χωρις να ενημερωνεται και χαβοντας το παραμικρο πως ειναι ελευθερος (βλεπε σημερινους ψηφοφορους πασοκ);Το ιδιο συμβαινει και με την λεγομενη πειθαρχεια.Πολλοι αναρωτιουνται αν η πειθαρχεια συμβαδιζει με την ελευθερια.Βεβαιως ,αν αυτη ειναι συνειδητη.
    Τα συμπερασματα ειναι τα εξης:
    Δεν ειναι ελευθερος αυτος που ζει σε δημοκρατια χωρις να ξερει καν τι ειδος δημοκρατια υπαρχει.Η ελευερια ειναι μια απο τις αξιες που υπαρχουν ,οπως και η δημοκρατια και οι λοιπες αξιες που αναφερονται στην Πλατωνικη φιλοσοφια και διαφερει για καθε ανθρωπο.Αλλιως την βλεπουμε εμεις οι κομμουνιστες,αλλιως οι κεφαλαιοκρατες.Τα υπολοιπα τα αφηνω στους Μαρξ και Λενιν.
    ΜΑΓΑΛΑ ΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΝΔΡΩΝ:
    "...τους σκλαβους των δημοκρατιων και τους δουλους των μοναρχιων..."(Βικτωρ Ουγκο,ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ,αντι προλογου,γραμμα του Ουγκο στον εκδοτη της ιταλικης εκδοσης των αθλιων Νταελι.)
    "Στη θεση της παλιας αστικης κοινωνιας με τις ταξεις και τους ταξικους ανταγωνισμους της,αναδυεται μια ενωση,οπου η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ του καθενος ειναι ο ορος για την ελευθερη ασναπτυξη ολων."Καρλ Μαρξ-το Κομμουνιστικο Μανιφεστο.
    "Κανεις δεν μπορει να ειναι ελευθερος οσο υπαρχει σκλαβωμενος ανθρωπος πανω στην Γη"Λενιν.
    Λαμπρος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. ΡΟΕ,
    Ωχ, δεν τη θυμάμαι αρκετά καλά την ταινία (The Truman Show).
    Πάντως η αίσθηση που μου μένει, τώρα που το πράγμα «παγώνει», είναι αυτή του γιγαντιαίου ριάλιτι (Μπιγκ, μα πολύ Μπιγκ Μπράδερ), με χορηγούς, παραγωγούς, οπερατέρ και σκηνοθέτες, εκφωνητές …


    Φιλήμων

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Εκπληκτικό άρθρο !
    Δίνει την ευκαιρία να συζητά κανείς για ... μήνες !

    Να πω κι εγώ τη γνώμη μου.
    Για μένα, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, έχει ΟΛΑ εκείνα τα βασικά χαραχτηριστικά, ώστε να μπορεί κανείς να την εντάξει στα στοιχεία εκείνα που χαραχτηρίζουν μια κοινωνία Ταξική !
    Στο κάτω κάτω, να ρωτήσεις έναν βιομήχανο και έναν εργάτη να σου πει τι θεωρεί ελευθερία, εντελώς διαφορετική (μάλλον θα έπρεπε να πω εκ διαμέτρου αντίθετη) απάντηση θα πάρεις.

    Βέβαια, εκείνο που μετράει σε μια συζήτηση περί ελευερίας, είναι αυτό που λέμε "πραγματική ελευθερια" !
    Και, κατά τη γνώμη μου ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, θα έχουμε όταν συντελεστούν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
    - Να καταργηθεί κάθε μορφή ιδιοχτησίας (μαζί με εκείνο το "μου", "δικό μου" κλπ.)
    - Να μην υπάρχει η παραμικρή περίπτωση εκμετάλλευσης ή εξουσίας ενός ανθρώπου πάνω σε άλλον άνθρωπο.
    - Να εξαφανιστεί κάθε είδους καταπίεσης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Επισης θα ηθελα να συμπληρωσω πως η ελευθερια βρισκετε στο "κεφαλι" και οχι στα αλυσοδεμενα χερια.Εννοω πως αν κανεις ειναι πνευματικα ελευθερος ειναι ελευθερος απο ολες τις αποψεις.
    Λαμπρος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Λαμπρο, αρχιζοντας να απαντω ανάποδα, το μυαλο ειναι δεσμιο του σωματος και των συνθηκων. Ενα μυαλο εχει περισσότερη ελευθερία όταν έχει προσβαση στην παιδεία, στην γνωση και στην μάθηση, αλλα και στην εμπειρία, κυρίως σε αυτήν. Ο εγκέφαλος δεν εχει πράγματα αποτυπωμένα μεσα του αυτόματα(σύμφωνα με τους εμπειριστες τουλάχιστον), αλλά τα συλλέγει απο την επαφή του με τον κόσμο και τους ανθρώπους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Φαρο φίλε ευχαριστώ σε.

    Ο εργάτης, εκεινος που γνωριζει τον ταξικό του ρόλο, αλλα και που υπηρετει την τάξη του, θεωρεί πως η ελευθερία και η κοινωνική δικαιοσύνη ταυτίζονται.

    Για τον μεγαλοκαπιταλιστή, δεν υπάρχει "τέλος" τελικός σκοπος δηλαδή, θέλει ολοένα και να συσσωρεύει πλούτο και δύναμη, δύναμη κλεμένη απο άλλους και το να μπορεί να το κάνει μέχρι τελευταίας ανάσας, αλλα και μετά θάνατον με τους απογόνους του, αυτό θεωρεί απόλυτη ελευθερία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Φιλήμων, να την ξαναδεις ειναι πολυ καλή ταινία.
    Δες και το ματριξ αν δεν το εχεις δει η δεν το θυμασαι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. Λάμπρο, κατα τη γνώμη μου αποτελεί μεγάλη ελευθερία για εναν άνθρωπο να μπορεί ως ενα μεγάλο βαθμο ο ίδιος να καθορίζει που θα τη θυσιάζει την ελευθερία του. Η ελευθερία υπάρχει για να ξοδεύεται και να αναπαράγεται. Αυτό πιστεύω εγω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  30. πολύ βαριά η κουβέντα, και θα ευχαριστήσω και όλους τους συμμετέχοντες για τους προβληματισμούς που έβαλαν και σε εμένα.
    Ο καπιταλισμός πάντως είναι το πιο ελεύθερο από όλα τα κοινωνικά συστήματα, υπό την προϋπόθεση να είσαι ...καπιταλιστής!
    Τότε είσαι απόλυτα ελεύθερος να εκμεταλευτείς εργασιακά, όποιον και όποια θέλεις ανεξαρτήτου ηλικίας. Είσαι ελεύθερος να οδηγήσεις λαούς ολόκληρους στην λιμοκτονία για να ανεβάσεις μια μετοχή. Να μολύνεις ηπείρους ολόκληρες για να επεκτεινεις μια επιχείρηση, να ταξιδεύεις να τρως και να γαμάς ό,τι σου κάνει εσένα κέφι χωρίς απολύτως κανένα περιορισμό. Εχουν δίκιο, θα τους καταπιέσουμε πολύ....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. Έλειπα όλη μέρα, ας πάρω μέρος και εγώ στην ενδιαφέρουσα συζήτηση. Ελπίζω να προσεγγίσω το ζήτημα όσο το δυνατόν καλύτερα μπορώ.
    Το ζήτημα της ελευθερίας είναι κεντρικό στην ηθική πλευρά της κοσμοαντίληψης που εισάγει ο Μαρξ. Τον Μαρξ, απασχολεί πως θα έρθει η ανθρώπινη απελευθέρωση. Έτσι μελετά όχι μόνο τα δημιουργημένα από τον άνθρωπο εμπόδια στην ελευθερία (διάβαζε τα κοινωνικά εμπόδια), αλλά και το γενικό ζήτημα και τα όρια της ελευθερίας, ως «ανθρώπινη ελευθερία». Έτσι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι η ελευθερία γενικά αλλά η ανθρώπινη ελευθερία. Έτσι το όριο της ανθρώπινης ελευθερίας δεν είναι το ξεπέρασμα του ορίου της ανθρώπινης φύσης, αλλά μια ταύτιση με αυτό. Η ανθρώπινη ελευθερία δεν είναι μια άρνηση του ανθρώπινου ειδικού, αλλά η πλήρης κατάφαση του- δεν μπορούμε να πούμε δηλαδή ότι ανθρώπινη ελευθερία είναι η άρνηση των ανθρώπινων φυσικών δυνατοτήτων-τότε προφανώς δεν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους ούτε με ανθρώπινη απελευθέρωση κατά συνέπεια. Ο ορισμός της ανθρώπινης φύσης φυσικά αρνιέται τον υπερβατισμό που λέει ότι ένα ιστορικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου είναι γενικό (πχ το εμπορικό πνεύμα που λέει ο Καντ). Ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης αλλά συνεχώς αρνιέται διαλεκτικά την «φυσική» πλευρά του δημιουργώντας συνεχώς την ανθρώπινη, ειδική πλευρά του (δηλαδή μετατρέποντας κομμάτια της φυσικής του πλευράς σε ανθρώπινα πχ ο έρωτας είναι ανθρώπινη μεταστροφή της αναπαραγωγής του είδους μέσω της συνουσίας), η ανθρώπινη φύση έτσι είναι δημιούργημα της ιστορικής πορείας ανάπτυξης του ανθρώπου σε συνεχή κίνηση- με βάθρο την ανθρώπινη κοινωνία. Η κίνηση αυτή που δημιουργεί τον άνθρωπο συνοδεύεται και από τέτοια εμπόδια της ελευθερίας. Ο άνθρωπος σιγα σιγά αναδύεται από το ζωικό βασίλειο, που σε σχέση με τα υπόλοιπα ζώα αναπτύσσει την συνείδηση, την ικανότητα για αφαιρετική σκέψη. Στην αρχή τα εμπόδια είναι φυσικά, μη δημιουργημένα από τον άνθρωπο, είναι οι φυσικές δυνάμεις. Η κατάκτηση όμως σε ένα επίπεδο των φυσικών δυνάμεων, κάνει απαραίτητη την διαμεσολάβηση του ανθρώπου με τη φύση, μέσω ταξικών σχέσεων. Ορθώνονται, έτσι νέα εμπόδια, τα κοινωνικά. Η κατανόηση της αναγκαιότητας, ξεπεράσματος των κοινωνικών εμποδίων σε κάθε φάση ανάπτυξης της ανθρώπινης ιστορίας, ισούται με το τότε αίσθημα της ελευθερίας. Για το Μαρξ, το αίτημα των διαφωτιστών για την ελευθερία είναι κούφιο, σημαίνει ελευθερία για την αγορά-για τους αστούς, αλλά και ελεύθερη πώληση της εργατικής δύναμης για τους εργάτες, δηλαδή η ελευθερία του διαφωτισμού σημαίνει νέα δεσμά-παρότι νοείτε σαν ελευθερία σε σχέση με τις καταπιεστικές σχέσεις της φεουδαρχίας, βασιζόμενες στην «φυσική» κυριαρχία των ευγενών και τον περιορισμό ακριβώς αυτών που σπάζανε αυτού τους δεσμούς. Η καπιταλιστική κοινωνία συνεχίζει να σπάζει, να μεταστρέφει όλο και περισσότερο της φυσικές σχέσεις κάνει έτσι απαραίτητη την άρση των περιορισμών της ανθρώπινης ελευθερίας, δηλαδή η ανθρώπινη ελευθερία ταυτίζεται πια με τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός ταυτίζεται με την άρση των κοινωνικών εμποδίων της ελευθερίας, αλλά και το άνοιγμα της πραγμάτωση της ανθρώπινης ελευθερίας, στην ανθρώπινη κοινωνία την πλήρως ανεπτυγμένη- οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή ο ένας με τον άλλο ως ανεπτυγμένες προσωπικότητες. Στον ανεπτυγμένο κομμουνισμό, οι ανθρώπινες σχέσεις καθορίζονται από τους απλούς κανόνες συμβίωσης που ήταν από πάντα γνωστοί αλλά η ταξική κοινωνία βρώμιζε και δεν άφηνε να γίνουν πράξη όπως γράφει ο Λένιν στο «κράτος και επανάσταση».

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. Πολύ καλές οι τοποθετήσεις σας
    ευγε:)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. κοκκινοςδρόμοςΤρί Ιουλ 05, 02:18:00 π.μ. EEST

    Μάλλον θα κάνω την τελευταία τοποθέτηση. Πόε συγχαρητήρια και από μένα για το ενδιαφέρον και σωστό ποστ. Ενδιαφέρουσες και σωστές και οι τοποθετησεις των σχολιαστών. Να συνεισφέρω και εγώ με το κλασικό τσιτάτο "Ελευθερία είναι η συνείδηση της αναγκιαότητας". Να μια φράση που συμπυκνώνει πολύ νόημα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. Η ελευθερία για μας είναι μια ωραία γυναίκα, έχει υπογάστριο και υπεργάστριο. Δεν είναι κανα χοντρογούρουνο αστικό.

    Βολφ Μπίρμαν

    http://www.youtube.com/watch?v=Kpy7X7KZ-JM

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  35. Κόκκινος Δρόμος-Ακριβώς! Το τσιτάτο από το αντι-ντύριγκ τα λέει όλα!

    Αν είδες παραπάνω προσπαθώ να το εντάξω λίγο πιο ανεπτυγμένα "Η κατανόηση της αναγκαιότητας, ξεπεράσματος των κοινωνικών εμποδίων σε κάθε φάση ανάπτυξης της ανθρώπινης ιστορίας, ισούται με το τότε αίσθημα της ελευθερίας."

    Επίσης ελέυθερία μπορούμε να πούμε ότι είναι ο έλεγχος και η κατανόηση από τον άνθρωπο των συνθηκών ζωής του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  36. Ετσι και αλλιώς η ελευθερία ειναι σαφώς περιορισμένη και απο την ίδια την φύση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  37. Γιώργο όπως πάντα προσυπογράφω τα γραφόμενά σου, που νομίζω μπορούμε να τα προσλάβουμε και ως το "ηθικό δίδαγμα του ποστ".

    Πόε, ναι, ο άνθρωπος όμως στην βαθμίδα εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας όπου γίνεται κατανοητή η δράση των διαλεκτικών αντιθέσεων που διέπουν τον κόσμο και την κοινωνία του, γίνεται κυρίαρχός τους, επικρατεί πάνω σε αυτές. Αυτό το βλέπουμε να γίνεται ήδη στις φυσικές επιστήμες όπου ο άνθρωπος ξεπερνάει τις ίδιες τις οριοθετήσεις που η φύση του έχει επιβάλει, βάζοντας πλώρη ακόμα-ακόμα και για εποικίσεις άλλων πλανητών. Όσον αφορά την επέκταση αυτής της κυριαρχίας στην κοινωνικό χώρο, είμαστε, θαρρώ, στο μεταίχμιο της διαδικασίας. Στα προεόρτια του περάσματος από το "βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  38. Κόκκινε δρόμε, είναι απο εκείνους που πιστεύουν όμως ότι κάποια όρια στην σχέση του ανθρώπου με τη φύση δεν θα ξεπεραστούν ποτέ, είχα γράψει παλιά και ενα σχετικό άρθρο κάτσε να σου δώσω το λίνκ.

    http://poexania.wordpress.com/2011/02/25/%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1/

    Περισσότερο βέβαια πραγματεύεται τις νοητικές δυνατότητες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Κάθε χρήστης μπορεί να σχολιάσει στο γλόμπινγκ αφού επιλέξει διακριτικό ψευδώνυμο για αποφυγή συγχίσεων είτε με λογαριασμό Google είτε με τη χρήση της υπηρεσίας openID είτε με την απλή επιλογή ονόματος χρήστη.
Προσβλητικά ή υβριστικά σχόλια για συντάκτες ή σχολιαστές θα διαγράφονται. Δεν ενθαρρύνεται η χρήση υβριστικών λέξεων ή εκφράσεων.
Ο σχολιασμός γίνεται με το ελληνικό αλφάβητο και με μικρά γράμματα

Οι διαχειριστές έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε διαγραφή σχολίων που δημιουργούν σκόπιμη ή μη σύγχιση και απομάκρυνση από το θέμα της ανάρτησης.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...