Περί αναστήλωσης του σταλινισμού

Ένα πολύ σοβαρό θέμα στο μαρξισμό είναι ο ρόλος της προσωπικότητας στην ιστορία. Αν δεν κατανοήσεις τη σοβαρότητα αυτού του ζητήματος στον διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό, δεν πρόκειται να καταλάβεις ποτέ τον μαρξισμό.

Ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι οι μεγάλες προσωπικότητες φτιάχνουν την ιστορία: Ο Ιούλιος Καίσαρας κατάκτησε τη Γαλατία, ο Μέγας Αλέξανδρος έφτασε μέχρι τον Ινδό ποταμό, ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, ο Τρικούπης αναμόρφωσε την Ελλάδα, ο Καραμανλής έφτιαξε δρόμους, ο Λένιν έκανε την οκτωβριανή επανάσταση. Είναι τόσο μεγάλες και ισχυρές αυτές οι πολιτικές προσωπικότητες που έχουν τη δύναμη να αλλάζουν τη ροή της ιστορίας. Λάθος.

Αυτό είναι υποκειμενισμός, είναι όπως λέμε “βουλησιαρχία”. Η ιστορία κινείται μόνο από μια δύναμη: απ' τις μάζες, ή πιο σωστά απ' την πάλη των τάξεων. Για όλα, μα όλα τα ιστορικά γεγονότα υπάρχει από πίσω μια ταξική αιτία, μια οικονομική αιτία αν το θέλετε που ώθησαν τον Μεγαλέξανδρο να φτάσει μέχρι τον Ινδό ποταμό, τον Κολόμβο να φτάσει μέχρι την Αμερική και τον Λένιν να “κάνει” την επανάσταση. Οι συγκεκριμένες ιστορικές προσωπικότητες που μάθαμε, ήταν ακριβώς αυτές οι προσωπικότητες που ευνοήθηκαν από την ιστορική συγκυρία κι έτσι έγιναν σημαντικές. Οπωσδήποτε έβαλαν κι αυτοί το χεράκι τους, όμως αν δεν υπήρχαν οι ταξικές – οικονομικές αιτίες, όλα τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας δεν θα μπορούσαν να συμβούν, ιδιαίτερα αν δεν υπήρχε η καθοριστική για το γεγονός συμβολή των μαζών.

Ο Στάλιν ήταν ηγέτης της ΕΣΣΔ μετά το θάνατο του Λένιν το 24 και μέχρι το 53 που πέθανε. Η συμβολή του στην παγκόσμια ιστορία καθορίστηκε από την κυρίως ειπείν θεμελίωση της ισχύος της Σοβιετικής Ένωσης, του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στην ιστορία. Η ΕΣΣΔ ήταν η πρώτη μεγάλη και σοβαρή απειλή απέναντι στην παγκόσμια κυριαρχία του καπιταλισμού, την εποχή του ιμπεριαλισμού, και λογικό ήταν να συγκεντρώσει τα πυρά των αντιπάλων. Σήμερα, μετά από πολλή και εξαντλητική μελέτη των πηγών του αντικομμουνισμού, βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο μύθος που συνοδεύει τον Στάλιν κατασκευάστηκε από το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο προκειμένου να συκοφαντήσουν όχι τον Στάλιν μόνο σαν προσωπικότητα, αλλά την ίδια τη σοβιετική ένωση και κατά συνέπεια, τον ίδιο τον σοσιαλισμό σαν σύστημα. Η κριτική προς τον Στάλιν όταν γίνεται από αστική σκοπιά, τόσο απ' τα δεξιά όσο κι απ' τ' αριστερά είναι καθαρός αντικομμουνισμός. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο θέμα του Στάλιν, είναι οι αναρτήσεις του ιστολογίου fadomduck2 σχετικά με την περίφημη “πολιτική διαθήκη” του Λένιν, τα τελευταία του γραπτά δηλαδή πριν πεθάνει κι έγραφε τις σκέψεις του για κάποιους συνεργάτες του, μεταξύ αυτών κι ο Στάλιν. Σ' αυτές τις επιστολές στηρίχτηκαν ουκ ολίγες φορές οι αντισταλινικοί και ιδιαίτερα οι τροτσκιστές, αξίζει όμως να διαβάσετε την ανάλυση του συν-blogger TRASH πάνω στο θέμα (“Μύθοι και πραγματικότητα για την 'πολιτική διαθήκη' του Λένιν” σε τρία μέρη: 1ο μέρος http://fadomduck2.blogspot.com/2011/08/1.html, 2ο μέρος http://fadomduck2.blogspot.com/2011/08/1-2.html και 3ο μέρος http://fadomduck2.blogspot.com/2011/08/1-3.html )

Το διεθνές καπιταλιστικό κατεστημένο, ιδιαίτερα μετά την μεγάλη σοβιετική νίκη στον Β' παγκόσμιο πόλεμο επί ηγεσίας Στάλιν και τη συντριβή του ναζισμού, κάτι που έδωσε μεγάλο ατού και αίγλη στην ΕΣΣΔ, χρησιμοποίησε όλα τα μέσα για να συκοφαντήσει το σοσιαλιστικό σύστημα και μάλιστα επικέντρωσε στην πρώτη γραμμή την περίοδο όταν ηγέτης ο Στάλιν.

Από τότε, όσα κόμματα υποστήριζαν ανοιχτά τη Σοβιετική Ένωση, όχι σαν κράτος και εθνική κουλτούρα των Ρώσων (όπως πολλοί επιχείρησαν να το εμφανίσουν) αλλά ως κοινωνικοπολιτικό σύστημα, χαρακτηρίστηκαν “σταλινικά” μεταξύ αυτών και το ΚΚΕ. Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ματιά ενός μη-κομμουνιστή, πλην υποστηρικτή του ΚΚΕ blogger, του γνωστού σε όλους μας celin στην ανάρτησή του με τίτλο “το ΚΚΕ δεν είναι Σταλινικό” (http://celinathens.blogspot.com/2010/08/blog-post.html)

Στάλιν

Ο όρος “σταλινισμός” είναι κυρίως αστικός όρος, τον χρησιμοποιούν δηλαδή οι ταξικοί αντίπαλοι των κομμουνιστών και του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ δεν αποδέχεται τον όρο αυτόν με την έννοια ότι δεν έχει θεωρητικό περιεχόμενο από άποψη κοσμοθεωρίας. Ο Στάλιν δηλαδή, δεν μπορείς να πεις ότι εξέλιξε παραπέρα την θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού. Το θεωρητικό έργο του Στάλιν που είναι συγκεντρωμένο σε 14 τόμους (τα περίφημα “άπαντα Στάλιν” - συντριπτικά λιγότερα απ'τους 55 τόμους των απάντων του Λένιν) αφορά κυρίως σε ομιλίες, εισηγήσεις, άρθρα που έγραψε. Το σημαντικότερο μέρος της συμβολής του αφορά κυρίως στο εθνικό ζήτημα, όντας μη-Ρώσος ο ίδιος (Γεωργιανός), τις παρεκκλίσεις μέσα στο κόμμα των μπολσεβίκων αλλά και η πολύ σημαντική του μπροσούρα με τον τίτλο “Οικονομικά προβλήματα του Σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ” όπου ασχολείται με ζητήματα της σοσιαλιστικής οικονομικής πολιτικής, μια πολύ χρήσιμη και διδακτική ματιά στο ζήτημα της επιβίωσης κάποιων οικονομικών φαινομένων απ' τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.

Κάποιοι φανατικοί υποστηρικτές του, και σκληροί πολέμιοι της Σοβιετικής Ένωσης μετά τον Στάλιν (μετά το 53) έχουν την τάση να μετατρέπουν σε -ισμό, την ιδιαίτερη περίοδο ηγεσίας του καθενός: Σταλινισμός, Χρουστσωφισμός, Μπρεζνιεφισμός, Γκορμπατσωφισμός. Μ' αυτή την έννοια λεν ότι ο σταλινισμός είναι ο λενινισμός της εποχής του Στάλιν, και τα προβλήματα που παρουσίασε ο σοσιαλισμός μετέπειτα τα ονομάτιζαν με το αντίστοιχο πρόσωπο που ήταν τότε επικεφαλής, κλασική περίπτωση ταύτισης της ιστορικής περιόδου με το πρόσωπο, υποκειμενισμός. Δηλαδή ο Στάλιν τα έκανε όλα σωστά, οι επόμενοι τα έκαναν όλα λάθος. Τραγικό λάθος από από άποψη μαρξιστικής ανάλυσης που σε οδηγεί, όχι μόνο να μηδενίζεις εντελώς το σοσιαλισμό και τα επιτεύγματά του και μετά την περίοδο Στάλιν – κυρίως απ' την άποψη του βιοτικού επιπέδου των σοβιετικών και σοσιαλιστικών λαών – αλλά και να διατυπώνεις αντιμαρξιστικές θεωρίες περί σοσιαλιμπεριαλισμού, σοσιαλφασισμού και κρατικού καπιταλισμού. Ακόμα και μετά το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ που η σοβιετική κοινωνία σιγά-σιγά άρχισε να γλιστράει προς τον καπιταλισμό, οι κατακτήσεις, οι παροχές του κράτους και η γενικότερα η ζωή των σοβιετικών πολιτών ήταν τέτοια που ούτε στ' όνειρό μας δεν πρόκειται να δούμε στον καπιταλισμό.

Ο σταλινισμός, έτσι όπως τον εμφανίζουν οι ιδεολογικοί αντίπαλοι του ΚΚΕ, μεταξύ αυτών και αριστεροί – ρεφορμιστές, οπορτουνιστές – στην ουσία αναφέρεται σε ένα στιλ διακυβέρνησης στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα διαστρεβλωμένα. Εστιάζουν σε κάποια ιστορικά γεγονότα, τα οποία το ΚΚΕ τα αντιμετώπισε ψύχραιμα χωρίς να αγιοποιήσει κανέναν (βλ παρακάτω), και τα οποία πρέπει να τα δεις από μαρξιστική-λενινιστική σκοπιά, χωρίς όμως να είσαι προκατειλλημένος και να μηδενίζεις τα πάντα.

Την περίοδο που ηγήθηκε ο Στάλιν συνέβησαν πολλά με βασικότερο τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον μεγαλύτερο πόλεμο που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, τη μεγαλύτερη καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων για το πούμε μαρξιστικά, στην ανθρώπινη ιστορία, προκειμένου να “επανεκκινηθεί” ο καπιταλισμός παγκόσμια και να αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια για να αντιμετωπίσει τη σοσιαλιστική “απειλή”. Την ίδια περίοδο η Σοβιετική Ένωση γνώρισε μια τεράστια ανάπτυξη, η εκβιομηχάνιση της ΕΣΣΔ ήταν πρωτοφανής και έκανε τη σοβιετική ένωση αυτό που λέμε “υπερδύναμη”, ο παραγωγικός ιστός της χώρας στήθηκε με τέτοιο τρόπο που επέτρεψε τη μεγάλη νίκη των σοβιετικών λαών ενάντια στο ναζισμό. Αυτό το συμπέρασμα είναι αναμφισβήτητο από κάθε αντικειμενικό κριτή. Όχι όμως κι από τους εχθρούς του σοσιαλισμού, μεταξύ αυτών και διαφόρων ψευτοκομμουνιστικών τάσεων, όπως οι Τροτσκιστές.

Βασίλης Ραφαηλίδης

Να όμως τι λέει ο Βασίλης Ραφαηλίδης, συγγραφέας, πρώην συνεργάτης του γνωστού ηγέτη της 4ης τροτσκιστικής διεθνούς Μιχάλη Ράπτη (Μισέλ Πάμπλο)και πολέμιος του Στάλιν: “Δεν είναι δυνατό ένας μαρξιστής, ένας διαλεκτικός, να καταδικάσει το σταλινισμό άκριτα και επιπόλαια. Κάτι τέτοιο θα ήταν σταλινισμός απ' την ανάποδη. Ο σταλινισμός είναι, βέβαια, συνδεδεμένος με την προσωπικότητα του Στάλιν και τις μεθόδους του, αλλά εκείνος που ευθύνεται λιγότερο απ' όλους για τούτες τις μεθόδους είναι ο ίδιος ο Στάλιν. Άλλωστε, ο Στάλιν, για κάμποσα χρόνια μετά το θάνατο του Λένιν, καθοδηγούσε το κόμμα και το κράτος συλλογικά, με το κλασικό πλέον διοικητικό σχήμα της τριανδρίας (τρόικα). Δεν ήταν εξαρχής δικτάτορας, και κατά πάσα πιθανότητα δεν είχε εξαρχής την πρόθεση να γίνει δικτάτορας. Έγινε κάτω από πολύ συγκεκριμένες συνθήκες που πρέπει να ερευνηθούν προσεκτικά. Αν πει κανείς πως τα πράγματα θα εξελίσσονταν πολύ διαφορετικά στην ΕΣΣΔ αν δεν υπήρχε ο Στάλιν, αν στη θέση του βρισκόταν π.χ ο Τρότσκι, είναι σαν να αποδέχεται σαν πρώτο και κυρίαρχο το ρόλο της προσωπικότητας και της βούλησης στην ιστορία. Αλλά μια τέτοια άκρατη ιστορική βουλησιαρχία απέχει έτη φωτός μακρυά απ' το μαρξισμό. Παρά το σημαίνοντα ρόλο της, δεν είναι η προσωπικότητα που δημιουργεί την ιστορία, είναι η ιστορία που σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή βρίσκει την κατάλληλη για κείνη τη στιγμή προσωπικότητα. Αν η προσωπικότητα υπήρχε και η ιστορική ανάγκη δεν επεσήμανε την ύπαρξή της, σημαίνει πως οι αντικειμενικές συνθήκες δεν την χρειάζονταν.”

[...] “Ο αντισταλινισμός, που είναι κι αυτός δογματισμός, συχνά είναι πολύ πιο επικίνδυνος απ' το σταλινικό δογματισμό. Δεν έχει κανείς παρά να προσέξει τη συμπεριφορά των τροτσκιστών, των μαοϊκών ή όποιων άλλων, για να διαπιστώσει πως ο δικός τους δογματισμός σε τίποτα δεν υπολείπεται του σταλινικού, για να μην πω ότι είναι ένας δογματισμός εντελώς καιροσκοπικός, αφού όλοι αυτοί μιλούν και κρίνουν με την ασφάλεια που παρέχει η αντιπολίτευση και η μη δοκιμή των απόψεών τους στην πράξη.”

(Βασίλη Ραφαηλίδη "Η μεγάλη περιπέτεια του Μαρξισμού", 1999 εκδ. Εικοστού Πρώτου, σελ. 398-399).  
Το ΚΚΕ μετά το 56, όταν έγινε η ιστορική 6η ολομέλεια που καθαίρεσε τον Ζαχαριάδη, ένα μήνα μετά ακριβώς απ' το περίφημο “20ο συνέδριο” του ΚΚΣΕ επι Χρουστσώφ που επισημοποίησε την “αποσταλινοποίηση”, απέφευγε συστηματικά να αναφέρεται στον Στάλιν και την περίοδο ηγεσίας του. Δεν είναι κρυφό ότι το ΚΚΕ, όπως και άλλα κόμματα επί εποχής του σοσιαλισμού επηρεαζόταν, έως και ελεγχόταν από το ΚΚΣΕ, κάτι που έχει αναγνωρίσει το ΚΚΕ επίσημα αμέσως μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και 4 χρόνια μετά, στην πρώτη προσέγγιση για τις αιτίες της διάλυσης της ΕΣΣΔ:
“Tο 14ο Συνέδριο του KKE (1991) και η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του 1995 εκτίμησαν αυτοκριτικά τα εξής: Δεν αποφύγαμε ως Kόμμα την εξιδανίκευση και εξωραϊσμό του σοσιαλισμού, όπως οικοδομήθηκε στον 20ό αιώνα. Yποτιμήσαμε τα προβλήματα που διαπιστώναμε, [...], υπερεκτιμήσαμε την πορεία σοσιαλιστικής ανάπτυξης [...] H στάση του Kόμματός μας αποτέλεσε μέρος του προβλήματος. H δυνατότητά μας να βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα περιορίστηκε από το γεγονός ότι και το Kόμμα μας δεν έδωσε την απαιτούμενη προσοχή στην ανάγκη να κατακτά τη θεωρητική του επάρκεια [...] Σε μεγάλο βαθμό, ως Kόμμα υιοθετήσαμε λανθασμένες θεωρητικές εκτιμήσεις και πολιτικές επιλογές του KKΣE.

Σε σημαντικό βαθμό επέδρασε στη στάση μας [...] η άκριτη υιοθέτηση θέσεων του KKΣE σε θέματα θεωρίας και ιδεολογίας.

[...]Tο Kόμμα μας δέχτηκε άκριτα την πολιτική της περεστρόικα, εκτιμώντας ότι πρόκειται για πολιτική μεταρρυθμίσεων προς όφελος του σοσιαλισμού. Tο γεγονός αυτό αντανακλούσε και την ενδυνάμωση του οπορτουνισμού στις γραμμές του Kόμματος εκείνη την περίοδο.” (Απόφαση του 18ου Συνεδρίου για το σοσιαλισμό http://goo.gl/IQFcS)

Με απλά λόγια, αυτό που λέει το ΚΚΕ είναι ότι και το ίδιο διολίσθησε από τις αρχές του εξαιτίας του ότι η ίδια η ΕΣΣΔ και το ΚΚΣΕ απ' το 56, με την “αποσταλινοποίηση” διολίσθησε με αποτέλεσμα να φτάσει σιγά-σιγά στην αντατροπή του το 89.

Για το 18ο συνέδριο είπαν ότι το ΚΚΕ ανάστησε το σταλινισμό. Πρωτεργάτης αυτής της αντίληψης, που αμέσως υιοθέτησαν όλοι οι αντίπαλοι που σε περιμένουν στη γωνία, ήταν ο ακαδημαϊκός Γιώργος Ρούσης, πρώην συνεργάτης του κόμματος, με την περίφημη τοποθέτησή του (http://18synedriokke.blogspot.com/2009/01/2_23.html) στον προσυνεδριακό διάλογο για το 18ο συνέδριο του κόμματος το 2009. Οι αστικές εφημερίδες αμέσως έσπευσαν να αξιοποιήσουν αυτή την παρέμβαση (που δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη, δεν αποκρύφτηκε) και να αναπαράγουν την στρεβλή εικόνα του Στάλιν για να τη συνδέσουν με το ΚΚΕ. Ίσα-ίσα που το ΚΚΕ για πρώτη φορά αντιμετώπισε την περίοδο Στάλιν ψύχραιμα και αντικειμενικά, μιας και το απέφευγε τόσα χρόνια υπό την επιρροή του αντι-σταλινικού ας πούμε ΚΚΣΕ μετά το '56. Καλύτερα να αντιμετωπίζεις εκείνη την περίοδο ψυχρά χωρίς να ωραιοποιείς αλλά και ούτε να μηδενίζεις, παρά να το αποφεύγεις, επειδή επηρεάζεσαι απ' το ΚΚΣΕ. Στο συνέδριο το ΚΚΕ εξετάζει την περίοδο εκείνη κριτικά, καθώς και την επόμενη περίοδο φυσικά μέχρι την αντεπανάσταση και βγάζει ορισμένα συμπεράσματα. Η κριτική του ΚΚΕ στον Στάλιν, σχετικά με ζητήματα της σοσιαλιστικής οικονομίας, εντοπίζεται στα εξής σημεία της απόφασης:

“O I. B. Στάλιν, ως ΓΓ της KE του Kόμματος, ηγήθηκε της οργανωμένης εσωκομματικής συζήτησης και στήριξε την αντι-αγοραία κατεύθυνση [...] Aδυναμία της προσέγγισης [που στηρίχτηκε απ' τον Στάλιν] ήταν ότι υποστήριζε πως τα καταναλωτικά προϊόντα παράγονται και κατανέμονται ως εμπορεύματα.H θέση αυτή ήταν σωστή μόνον όσον αφορούσε τα προϊόντα της σοσιαλιστικής παραγωγής που προορίζονταν για το εξωτερικό εμπόριο, καθώς και την ανταλλαγή μεταξύ προϊόντων της σοσιαλιστικής βιομηχανίας και της κολχόζνικης και ατομικής παραγωγής. Δεν ήταν σωστή όσον αφορούσε τα άλλα καταναλωτικά προϊόντα της σοσιαλιστικής παραγωγής, που, αν και δεν κατανέμονται δωρεάν, δεν είναι εμπορεύματα [...]Oι σωστές θέσεις και κατευθύνσεις του Στάλιν και των "αντι-αγοραίων" οικονομολόγων και στελεχών του KK δεν μπόρεσαν να οδηγήσουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης θεωρητικής επεξεργασίας και αντίστοιχης πολιτικής γραμμής, ικανής να αντιμετωπίσει τις αγοραίες θεωρητικές θέσεις και πολιτικές επιλογές που ενισχύονταν. Σε αυτό συνέβαλαν οι ισχυρές κοινωνικές πιέσεις, αλλά και οι αντινομίες, ανεπάρκειες, ταλαντεύσεις που υπήρχαν στο αντι-αγοραίο ρεύμα.”

(Απόφαση του 18ου Συνεδρίου για το σοσιαλισμό http://goo.gl/IQFcS)

Αυτό, αν μη τι άλλο, ούτε αγιοποίηση είναι, ούτε μηδενισμός, είναι ψύχραιμη προσέγγιση.

Ένα βιβλίο που έγινε ανάρπαστο ανάμεσα στους κομμουνιστές είναι το πασίγνωστο πλέον “μια άλλη ματιά στον Στάλιν” του Βέλγου συγγραφέα και κομμουνιστή πολιτικού Λούντο Μαρτένς (εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1997, Β' έκδοση). Μπορείτε να το κατεβάσετε σε μορφή pdf στα Αγγλικά, σε τρία μέρη στη διεύθυνση http://www.plp.org/books/ .

Λούντο Μαρτένς

Το βιβλίο αυτό εν πολλοίς υπερασπίζεται τον Στάλιν και την περίοδο που ηγήθηκε της Σοβιετικής Ένωσης, καταρρίπτει την ιμπεριαλιστική προπαγάνδα αποτελεσματικά βασιζόμενος κυρίως σε αναλύσεις αστών ακαδημαϊκών αλλά και σε μαρτυρίες δυτικών – μη κομμουνιστών - πολιτών που έζησαν κι εργάστηκαν στη Σοβιετική Ένωση εκείνη την περίοδο. Ωστόσο, το ΚΚΕ δια στόματος του αξέχαστου Θανάση Παπαρήγα* που έγραψε τον πρόλογο στην ελληνική έκδοση, δεν υιοθετεί τα πάντα ακρίτως. Λέει συγκεκριμένα:

“Ένα τέτοιο [αδύνατο] σημείο [του βιβλίου] είναι, αναντίρρητα, η υπερβολική προσωποποίηση. Σε πολλά σημεία του, δίνει την εντύπωση ότι όλα εξαρτιόταν από την τύχη και τις ενέργειες ενός μόνο ανθρώπου και συγκεκριμένα του Ι. Β. Στάλιν. Ο τελευταίος δεν φαίνεται σαν εκπρόσωπος μιας πολιτικοϊστορικής δύναμης – εκείνων που τάσσονται υπέρ της αντίστασης σε όλες τις δυσκολίες και τα εμπόδια και με κάθε θυσία – αλλά μάλλον σαν ένα είδος υπερανθρώπου. Η τελική του τύχη δεν αντιμετωπίζεται σαν το αποτέλεσμα (και το “σύπτωμα”) της επικράτησης των αντίστοιχων δυνάμεων στην κλίμακα της κοινωνίας, αλλά σαν μια απλή συνωμοσία μερικών ατομικών μελών μιας απλής κομματικής ηγεσίας.

Αυτό γίνεται ιδιαίτερα έκδηλο όταν αναφέρονται ζητήματα που αφορούν στις εξελίξεις μετά το 1948, όπου και πάλι όλα προσωποποιούνται, αποδίδονται σε άτομα, χωρίς να πέφτει το απαραίτητο, κατά τη γνώμη μας, βάρος σε μια σειρά γεγονότα που άλλαξαν το συσχετισμό των δυνάμεων.

Ωστόσο, οι κηλίδες δεν κατορθώνουν να κρύψουν το φως του ήλιου. Παρ' όλ' αυτά τα κενά, το βιβλίο του Λ. Μαρτένς ανοίγει ένα πολύτιμο δρόμο στην έρευνα μιας εποχής που έχει άγρια κακοποιηθεί...” (απ' τον πρόλογο στην ελληνική έκδοση του πιο πάνω βιβλίου, σελ. 9-10). Επιπλέον, ο Ρούσης που είπαμε πιο πάνω, στην ίδια τοποθέτησή του στον προσυνεδριακό λέει κάποια πολύ σοβαρά πράματα για τον Μαρτένς. Μπροστά στο να απορρίψεις εντελώς την εχθρική σχεδόν στάση του Ρούση απέναντι στο κομματικό συνέδριο, κρατάς μια πισινή τουλάχιστον γι' αυτά που λέει για τον Μαρτένς τα οποία δεν μπορείς όμως και να επιβεβαιώσεις κιόλας.

Η περίοδος Στάλιν λοιπόν δεν έτυχε ψύχραιμης κι αντικειμενικής μελέτης μέχρι σήμερα, πέρα από ελάχιστες, άγνωστες στον πολύ κόσμο προσπάθειες. Κι αυτό κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι όταν κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, η εξάπλωση του σοσιαλισμού έθετε σε κίνδυνο το “παλιό καθεστώς” τον παγκόσμιο καπιταλισμό.

Ο μαρξισμός-λενινισμός είναι μια κοσμοθεωρία που έχει σαν βάση της την αντικειμενική, ταξική μελέτη των ιστορικών γεγονότων και κάτω απ' αυτό το πρίσμα το ΚΚΕ προσπάθησε να κάνει μια αντικειμενική ανάλυση της περιόδου εκείνης, στα πλαίσια της συνολικής μελέτης του σοσιαλισμού. Αυτή την προσπάθεια, οι πάντα καλοθελητές αντίπαλοι του ΚΚΕ, κι απ' τα δεξιά κι απ' τ' αριστερά, ερμήνευσαν αυτή την προσπάθεια σαν αναστήλωση του “Σταλινισμού”. Τίποτα ψευδέστερο!

*Ο Θανάσης Παπαρήγας ήταν μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, μέλος του ιστορικού τμήματος και γνωστός για την ευρυμάθειά του, τις πολλές γλώσσες που μιλούσε και το γλαφυρό του συγγραφικό ύφος. Ήταν σύζυγος της Αλέκας, σκοτώθηκε άδικα σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 2002.