Ψηφιακός (βρώμικος) πόλεμος

Τα πολιτικά δίκτυα

Καθώς κυβερνήσεις και πολιτικοί, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα , αντιλαμβάνονται την δύναμη του διαδυκτίου, τα social media καταλήγουν λιγότερο «μέσα κοινωνικής δικτύωσης» και περισσότερο εργαλεία πολιτικής επιρροής.

Ακολουθεί απόσπασμα από άρθρο του Άρη Χατζηστεφάνου στο περιοδικό Unfollow του Ιανουαρίου.

[…]

Για όλα φταίει το (συνθετικό) γκαζόν

Η προσπάθεια επηρρεασμού του δημόσιου διάλογου μέσα από οργανωμένα δίκτυα προπαγανδιστών είναι τόσο παλιά όσο και οι ανθρώπινες κοινωνίες. Στην σύγχρονη ιστορία είναι γνωστό ότι ο Ρίτσαρντ Νίξον έστελνε σε μεγάλες εφημερίδες πλαστές επιστολές με τις οποίες απλοί πολίτες υποτίθεται πως επικροτούσαν το έργο του προέδρου. Από το 1985 ο αμερικάνος γερουσιαστής Λόιντ Μπέντσεν θα ονομάσει αυτή την τεχνική “astroturfing” –από το όνομα μιας εταιρίας που παράγει συνθετικό γκαζόν. Το “astroturfing” σημαίνει να «φυτεύεις» καρπούς με την ελπίδα να δημιουργήσεις ένα ψεύτικο κίνημα βάσης, το “grassroot”, που φυτρώνει στο έδαφος, όπως το χορτάρι, για να προωθήσεις συγκεκριμένα συμφέροντα. Ο αμερικάνος γερουσιαστής είχε υποψιαστεί την ύπαρξη τέτοιων ομάδων όταν άρχισε να λαμβάνει εκατοντάδες γράμματα «πολιτών» οι οποίοι του ζητούσαν να στηρίξει τις μεγάλες ασφαλιστικές εταιρίες. Την ίδια εποχή η καπνοβιομηχανία Philip Morris δημιουργεί την οργάνωση «Εθνική Συμμαχία Καπνιστών», μέσω της οποίας βομβαρδίζει δημοσιογράφους και πολιτικούς με μυνήματα εναντίον της αντικαπνιστικής πολιτικής για νέους.

 Με την κυριαρχία του ιντερνετ οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν και τα τμήματα δημόσιων σχέσεων μεγάλων εταιρειών και κομμάτων αποκτούν νέο πεδίο δόξης. Στις ΗΠΑ, εταιρείες όπως η reputation.com  δίνουν ακόμη και σε απλούς πολίτες την δυνατότητα να «θάψουν» ανεπιθύμητες πληροφορίες που κυκλοφορούν στο ιντερνετ. Στην Ελλάδa η εταιρεία Civitas (η οποία ανέλαβε να «επικοινωνήσει»* τις θέσεις του ΔΝΤ και της τρόικας μέσω δημοσιογράφων) υπόσχεται να βοηθήσει τους πελάτες της «να επιρρεάσουν την online συζήτηση μέσα από ουσιαστικό περιεχόμενο και στοχευμένο engagement της online κοινότητας τους».

Τα πραγματικά προβλήματα ξεκίνησαν όταν ορισμένες εταιρείες αποφάσισαν να φέρουν και στο ιντερνετ την τεχνική του astroturfing δημιουργόντας ψεύτικες δικτυακές περσόνες που παρεμβαίνουν σε chat rooms και δικτυα «κοινωνικής δυκτίωσης» εταιρίες που συχνά έχουν την έδρα τους σε αναπτυσόμενες χώρες, αναλαμβάνουν να διευκολύνουν αυτήν την πρακτική βάζοντας εκατοντάδες υπάλληλους να παραβιάζουν τα μέτρα ασφάλειας σε sites και blogs. Οι υπάλληλοι τους αναλαμβάνουν λόγου χάρη να πληκτρολογούν χιλιάδες captcha (τις μικρές λέξεις που πρέπει να γράφουμε για την εγγραφή σε μία ιστοσελίδα) με τιμές που κυμμαίνονται από 0,006 μέχρι 0,008 δολάρια ανά κωδικό.

Κινέζικες εταιρείες όπως η Zhubajie και η Sandaha προχωρούν ένα βήμα παραπέρα αναλαμβάνοντας με το αζημίωτο να παρεμβαίνουν σε ιστοσελίδες κοινωνικής δυκτίωσης και chat rooms για λογαριασμό εταιρειών και κομμάτων. Ο μεγάλος τιμονιέρης της ψηφιακής απάτης είναι το ίδιο το ΚΚΚ, το οποίο εδώ και χρόνια στρατολογει τα λεγόμενα «κόκκινα γιλέκα» ή «50 σεντς», δηλαδή φοιτητές ή νεαρούς δημόσιους υπάλληλους οι οποίοι πληρώνονται με 50 σεντς του κινέζικου γουάν για κάθε φιλοκυβερνητικό μύνημα που θα ποστάρουν στο ίντερνετ.

Η χώρα που μετέτρεψε το astroturfing σε πραγματική τέχνη είναι το Ισραήλ.

Οπως είχε αποκαλύψει το περιοδικό Wired, το ισραηλινό υπουργείο εξωτερικών δημιούργησε το λεγόμενο Internet Warfare Squad, ομάδες χειριστών που γνωρίζουν τουλάχιστον δύο ξένες γλώσσες και αναλαμβάνουν να παρεμβαίνουν σε συζητήσεις και να αφήνουν μυνήματα σε ιστοσελίδες που επιλέγει το Υπουργείο Εξωτερικών. Ο αρχικός προϋπολογισμός κυμαίνοταν στα 150.000 ευρώ, αλλά πιστεύεται πως από τότε έχει αυξηθεί αισθητά. Στην μάχη της Ισραηλινής προπαγάνδας όμως λειτουργουν και ιδιωτικές οργανώσεις όπως η Jewish Internet Defence Force (JIDF) οι οποίες παρουσιάζονται σαν ανεξάρτητες ομάδες μπλόγκερς, αν και δημοσιεύματα της Ισραηλινής εφημερίδας Haaretz  αναφέρουν πως σχετίζονται με μυστικές υπηρεσίες σαν την Μοσάντ. Όπως έγινε μάλιστα γνωστό στις αρχές Ιανουαρίου, τις υπηρεσίες της στην  διαδικτυακή προπαγάνδα προσφέρει πλέον και η «Εθνική Ενωση Ισραηλινών Φοιτητών» (ΝUIS) η οποία δίνει 2.000$ σε χρήστες που θα αναλάβουν να στέλνουν μυνήματα υπέρ του Ισραήλ για 5 ώρες την εβδομάδα.

Στην Ελλάδα ο Ισραηλινός μηχανισμός προπαγάνδας έκανε την πλέον δυναμική του εμφάνιση λίγες μέρες πριν και μετά τη δολοφονική επίθεση στον «Στόλο της Ελευθερίας». Οσοι παρακολούθησαν μέσω του ιντερνετ την επιδρομή το βράδυ της 31/5/2010, θα θυμούνται δεκάδες λογαριασμούς που έστελναν πανομοιότυπα μυνήματα στήριξης του Ισραήλ ή έκαναν το λεγόμενο trolling για να μπλοκάρουν τις συζητήσεις σε ιστοσελίδες που ακολουθούσαν την πορεία των πλοίων. Η χρήστρια του twitter @cyberela,  που βρέθηκε εκείνο το βράδυ στο «ψηφιακό κατάστρωμα» της επίσημης ιστοσελίδας της ελληνικής αποστολής, θυμάται ότι την πριν ξεκινήσει η επιχείρηση των ισραηλινών κομάντος «παρουσιάστηκε στα σάιτ μία έντονη δραστηριότητα από trolls που άρχισαν να βρίζουν τα μέλη της αποστολής, αλλά και Ελλάδα και την Τουρκία».

Ενώ μάλιστα οι διαχειριστές του σάιτ μπλόκαραν συνεχώς τους κακκόβουλους σχολιαστές, αυτοί εμφανίζοταν με διαφορετικό ΙΡ address (την μοναδική «ταυτότητα» που καθορίζει κάθε σύνδεση στο ιντερνετ) γεγονός που σημαίνει πως διέθεταν πολύ μεγάλο αριθμό υπολογιστών και συνδέσεων ή τεχνογνωσία που δεν μπορεί να έχει ο απλός χρήστης.

Καθώς όμως αυτές οι επιχειρήσεις προπαγάνδας απαιτούν μεγάλο αριθμό «κυβερνοπολεμιστών», αρκετές εταιρείες και κυβερνήσεις άρχισαν να αναζητούν τρόπους για την δημιουργία αυτοματοποιημένων προφίλ. Οι πρώτες απόπειρες ήταν μάλλον αποτυχημένες καθώς οι λογαριασμοί που δημιουργούνται δεν εμφανίζουν δραστηριότητα και έτσι γίνονται εύκολα αντιληπτοί. Στο twitter αυτοί οι ψεύτικοι λογαριασμοί είναι γνωστοί σαν «αυγά» και αυτό γιατί οι δημιουργοί τους αφήνουν την προεπιλεγμένη εικόνα του αυγού που παρέχει η υπηρεσία. Συνήθως τα αυγά έχουν από 0 μέχρι 4-5 followers, στέλνουν μόνο ένα tweet γενικού περιεχομένου και δεν απαντούν σε μυνήματα άλλων χρηστών. Στην Ελλάδα το φαινόμενο ήρθε στην επιφάνεια από τον λογαριασμό twitter του skai.gr, ο οποίος ακολουθείται από χιλιάδες αυγά, γεγονός που επιτρέπει στον σταθμό να ισχυρίζεται ότο έχει τουλάχιστον 70.000 followers.

Προκειμένου να αποφύγει τέτοιου είδους εξευτελισμούς η αμερικάνικη κυβέρνηση ανάθεσε στην ιδιωτική εταιρεία HBgary federal να δημιουργήσει λογισμικό που θα παράγει αληθοφανή προφίλ χρηστών, τα οποία στην συνέχεια διαχειρίζονται κυβερνητικοί υπάλληλοι. Μια πολύ πιο εξελιγμένη μορφή της ίδιας τεχνολογίας προωθεί εδώ και χρόνια η κεντρική διοίκηση (Centcom) του αμερικάνικου πενταγώνου.

[...]

Οπως αποκάλυψε ο Guardian, την δημιουργία προφίλ ανέλαβε η αμερικάνικη εταιρεία Ntrepid αντί 2,5 εκ. Δολαρίων.

[...]

 Μόνο δικό μας σχόλιο:

Την επόμενη φορά που θα δούμε πληθώρα ανώνυμων εριστικών μυνημάτων κάτω από ανάρτηση, ή που ακόμη χειρότερα θα ακούσουμε για κάποιο «κίνημα» που το «ξεκίνησαν κάποια παιδιά στο facebook», δεν δικαιολογούμαστε να μην είμαστε υποψιασμένοι....