Περί Κίνας και σχέσεων του ΚΚΕ με το ΚΚ Κίνας (άρθρο αναγνώστη)

(Άρθρο του αναγνώστη του γλόμπινγκ Στάθη Παπαδόπουλου)


Με αφορμή τη δημοσίευσή σας "Αποκαταστημένος Ζαχαριάδης, μουλάδες και μισθοί Κίνας (όχι Ινδίας)" (http://e-globbing.blogspot.com/2011/10/blog-post_05.html) αλλά και την πλούσια συζήτηση που έγινε από κάτω, σας στέλνω ένα κείμενό μου σχετικά με την Κίνα και τις σχέσεις του ΚΚΕ με το ΚΚ Κίνας.

Το κείμενο δεν είναι κομματικό, περιέχει προσωπικές εκτιμήσεις και απόψεις (το τονίζω προς αποφυγή παρεξηγήσεων) και είναι ανοιχτό σε κριτική. Δεν αποκλείεται, καθώς η αναζήτηση δεν σταματά ποτέ, πολλά από τα επιμέρους στο μέλλον να αναθεωρηθούν. Πρωτοδημοσιεύτηκε σε φοιτητικό forum στα πλαίσια συζήτησης για τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στην Κίνα, σε 5 απαντήσεις. Προσπάθησα να τις συνενώσω σε ενιαίο κείμενο, οπότε ενδεχομένως σε κάποια σημεία να επαναλαμβάνεται ή να περιέχει νοηματικά άλματα. Βοηθητικά προσθέτω κάποιες φράσεις με την ένδειξη "σχόλιο" για να βοηθήσω στην κατατόπιση.

Αφορμή για την εκκίνηση της συζήτησης ήταν η δημοσίευση των παρακάτω links, υπό τον τίτλο "κωλοτούμπες":

Το Κ.Κ.Ε και τα "συντροφικά" καπιταλιστικά κόμματα  

http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=1226715

http://www1.rizospastis.gr/wwwengine/story.do?id=4959952&publDate=19/2/2009

και

http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5957754&publDate=19/11/2010

Πρώτον, για τη σχέση ΕΣΣΔ - Κίνας: Ήδη από τη δεκαετία του '50 η Κίνα διαχώρισε το δρόμο της στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού από την ΕΣΣΔ, και ακολούθησε διαφορετική πολιτική. Τα φιλοσοβιετικά ΚΚ προειδοποιούσαν από τότε ότι ο κινέζικος δρόμος είναι αδιέξοδος. Άλλωστε η διαρκής αλλαγή της γενικής γραμμής του ΚΚ Κίνας, από την εποχή του Μάο κιόλας και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 "επιβεβαιώνει" τις ανησυχίες - η ηγεσία του ΚΚ Κίνας αμφιταλαντεύονταν διαρκώς ανάμεσα σε θέσεις δεξιάς και αριστερής παρέκκλισης - προφανώς, σημάδι έντονης ταξικής διαπάλης!  

Δεύτερον, για τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στην Κίνα, ιστορικά: Το ΚΚΕ είχε ανέκαθεν κριτική στάση απέναντι στην Κίνα, και κριτική στάση σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει καθολική απόρριψη. Από το διχασμό του κομμουνιστικού κόσμου τη δεκαετία του '60 και μετά η στάση του ΚΚΕ είναι δεδομένη, στο πλευρό της ΕΣΣΔ. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι σοσιαλιστικές χώρες που ακολουθούν την Κίνα γίνονται "εχθροί", εχθρός είναι ο ιμπεριαλισμός, οι κινεζόφιλες σοσιαλιστικές χώρες είναι προφανώς συμμαχικές αλλά με διαφορετικές εκτιμήσεις και στρατηγικές. Με μία όμως υποσημείωση: Παρ' όλο που με τη "θεωρία των τριών κόσμων" το ΚΚ Κίνας ξεκίνησε ανοιχτή πολεμική εναντίον της ΕΣΣΔ (βλ. χαρακτηρισμοί "σοσιαλιμπεριαλιστική, σοσιαλφασιστική"), το ΚΚΣΕ απ' όσο γνωρίζω ποτέ δεν χαρακτήρισε την Κίνα ως "σύμμαχο των ιμπεριαλιστών", είχε πάντα την ελπίδα ότι θα επανέλθει σε πιο ορθή γραμμή.

Τρίτον, για το μετασχηματισμό της Κίνας σε ιμπεριαλιστική δύναμη: Η στροφή της Κίνας στην οικονομία της αγοράς ξεκινά συγκρατημένα στις αρχές του '80, συνεχίζει αγριότερα τη δεκαετία του '90, και παγιώνεται το 2000.

Μια τέτοια στροφή προς τα δεξιά δεν είναι δεδομένο πως θα κρατήσει για πάντα, μπορεί να επιβάλεται ως τακτική κίνηση και να γίνεται ελεγχόμενα (βλέπε ΝΕΠ επί Λένιν στη Ρωσία). Ένα ΚΚ άλλης χώρας το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να προσφέρει την (όποια) δικιά του εμπειρία και να ασκήσει κριτική, ελπίζοντας πάντα για το καλύτερο. Όταν η κατάσταση φτάσει στο απροχώρητο, τότε και μόνον τότε ακολουθεί αποκήρυξη και διακοπή σχέσεων. Σε αυτό το στάδιο φαίνεται πως βρίσκεται τώρα το ΚΚΕ με το ΚΚ Κίνας.

Τέταρτον, για την αυτοπαρουσίαση του ΚΚ Κίνας: Μέχρι και πριν μια πενταετία, το ΚΚ Κίνας υποστήριζε επισήμως ότι αγωνίζεται για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Έβαζε δίπλα διάφορους προσδιορισμούς, όπως "σοσιαλισμός με κινέζικα χαρακτηριστικά" κ.ά., αλλά η αναφορά στο σοσιαλισμό και στις θεωρητικές βάσεις του μαρξισμού-λενινισμού διατηρούνταν έστω και σε επίπεδο φρασεολογίας. Πλέον το ΚΚ Κίνας έχει ξεκόψει ακόμα και με αυτά, σιγά-σιγά εγκαταλείπει ακόμα και τη φρασεολογία. 

Βασική πηγή πληροφόρησης του ΚΚΕ (και κάθε ΚΚ που σέβεται τον κομμουνιστικό του χαρακτήρα) είναι η πρωτογενής ενημέρωση από την ίδια τη χώρα και το Κόμμα της. Εάν η χώρα και το αδελφό ΚΚ δίνει παραπλανητικά στοιχεία, δεν υπάρχει ευθύς τρόπος ελέγχου.

Εκτός εάν θεωρεί κανείς ότι ένα ΚΚ πρέπει να εμπιστεύεται την "αδέσμευτη και αντικειμενική ενημέρωση" των "ελεύθερων" δυτικών ΜΜΕ...

Άλλωστε ο καθένας μπορεί να παρατηρήσει ότι η στάση των δυτικών ΜΜΕ απέναντι στην Κίνα έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Όσο υπήρχαν οι φοβίες για τον "κομμουνιστικό κίνδυνο", τα δυτικά ΜΜΕ πρόβαλαν κυρίως ζητήματα "ανθρωπίνων δικαιωμάτων", πολιτικών (αστικών) ελευθεριών, βιωτικού επιπέδου κλπ, ενώ πλέον μιλάνε περισσότερο για στρατιωτικούς εξοπλισμούς και οικονομική πολιτική. Τα think-tanks των δυτικών, που βεβαίως κάθε άλλο παρά ηλίθιοι είναι, όσο υπήρχε ακόμα και το παραμικρό ίχνος σοσιαλισμού στην πολιτική του ΚΚ Κίνας, αντιμετώπιζαν την Κίνα σαν χώρα του "κομμουνιστικού κινδύνου", με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που αντιμετώπιζαν παλιότερα την ΕΣΣΔ, ή που αντιμετωπίζουν τώρα Κούβα και Βόρεια Κορέα. Τώρα που γνωρίζουν πολύ καλά ότι το μόνο κομμουνιστικό στην Κίνα είναι τα σουβενίρ βιβλιαράκια του Μάο και τα αραχνιασμένα σφυροδρέπανα, την αντιμετωπίζουν σαν ομοειδή ιμπεριαλιστικό αντίπαλο (μάλιστα, διαρκώς εγκωμιάζουν τους ρυθμούς ανάπτυξής της, δίπλα στο φόβο τους ότι θα τους ξεπεράσει - το γιατί θα το εντοπίσουμε στις εσωτερικές αντιθέσεις του καπιταλισμού και στη σχιζοφρένεια που έχει "εκ φύσεως" ο αστός ιδεολόγος)

(Σχόλιο: Στην παράγραφο αυτή προσπαθώ να δώσω μια προσέγγιση απάντησης στην κατηγορία ότι "το ΚΚΕ άργησε πολύ να αναγνωρίσει τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της Κίνας") 

Πέμπτον, σε συνέχεια του "βασική πηγή πληροφόρησης του ΚΚΕ...": Με τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το αντίκτυπο στα δικά μας ήταν οι διαδοχικές διασπάσεις (2 μεγάλες, μία προς τα δεξιά στο ΣΥΝ και μία προς τα αριστερά με το ΝΑΡ, και άλλες πόσες μικροσκοπικές άνευ ιδιαίτερης σημασίας). Το ΚΚΕ από το '92 πρακτικά "συνέρχεται" από το σοκ των ανατροπών, οι προτεραιότητές του είναι η διασφάλιση της ύπαρξης, της λειτουργίας και του επαναστατικού μαρξιστικού-λενινιστικού χαρακτήρα του, η επεξεργασία σύγχρονου προγράμματος πάλης, η επανενδυνάμωσή του από τις διασπάσεις, η προσπάθεια μιας πρώτης διερεύνησης των αιτιών της ανατροπής, και ταυτόχρονα (το σημαντικότερο!) η οργάνωση και ένταση της ταξικής πάλης, αφού από τις αρχές του '90 η κυβέρνηση Μητσοτάκη ξεκινάει στην Ελλάδα τη νεοφιλελεύθερη σταυροφορία για αποδόμηση κάθε έννοιας κοινωνικού κράτους.

Όπως καταλαβαίνουμε, υπήρχαν πολύ πιο σημαντικές προτεραιότητες από το να στέλνεται κάθε λίγο και λιγάκι αντιπροσωπεία στην Κίνα για να μελετήσει την κατάσταση. Και σαφώς ήταν πολύ πιο σημαντικό ας πούμε να ενημερωθεί ο λαός για το πραγματικό περιεχόμενο των συνθηκών Μάαστριχτ κλπ, από το να αποκρυπτογραφηθεί η τοποθέτηση του .. "συντρόφου Τσουνγκ-Ξαϊ-Τσινγκ" στην 13.459.357.356η συνεδρίαση του τάδε ανθυποοργάνου του ΚΚ Κίνας. 

Εάν η κατάσταση ήταν διαφορετική, πιθανόν να κατέληγε νωρίτερα σε παρόμοια συμπεράσματα, αυτό όμως δεν εξαρτάται μόνο από εμάς αλλά και από την ίδια την πολιτική του ΚΚ Κίνας - έγραψα και παραπάνω ότι το καθολικό "ξήλωμα" των κομμουνιστικών αναφορών στην Κίνα γίνεται στη δεκαετία του 2000.

(Σχόλιο: Στην επόμενη παράγραφο έγραψα σχετικά με την κατηγορία ότι το ΚΚΕ διατηρεί ακόμα σχέσεις με το ΚΚ Κίνας και δεν το έχει "αποκηρύξει") 

Έτσι κι αλλιώς, το ΚΚΕ από την δεκαετία του '60 και μετά ουδέποτε ευθυγραμμίστηκε με το ΚΚ Κίνας και δεν ταυτίστηκε με την πολιτική του, ούτε και δήλωσε ποτέ ότι την υποστηρίζει. Πάντα η αλληλεγγύη δηλώνονταν προς τον κινεζικό λαό - εν γένει η αλληλεγγύη προσφέρεται προς τους λαούς. Όσο το κράτος της Κίνας διατηρούσε έστω και αναιμικά κάποια σοσιαλιστικά στοιχεία, η αλληλεγγύη προς τον κινεζικό λαό προϋπέθετε και την υπεράσπιση των (όσων είχαν απομείνει) κατακτήσεών του. 

Και προφανώς ο διάλογος μεταξύ των ΚΚ είναι επιθυμητός. Τώρα που η Κίνα είναι κράτος σκληρού καπιταλισμού, και ανερχόμενη ιμπεριαλιστική δύναμη, προφανώς το κινεζικό κράτος δεν έχει στοιχεία "λαϊκού κράτους" αλλά είναι ευθέως καπιταλιστικό, και καθώς το πρόγραμμα "καπιταλιστικοποίησης" έχει διεισδύσει για τα καλά στο ΚΚ Κίνας (πρόσφατα διάβασα κάπου ότι θα γίνει για πρώτη φορά δεκτός στην Κεντρική Επιτροπή ένας πάμπλουτος επιχειρηματίας), είναι λογικό οι σχέσεις να ψυχραίνονται. Δεν πιστεύω πάντως πως οι επαφές θα σταματήσουν, μέχρι να γίνει κάτι πολύ ακραίο. 

Αν και, εδώ που τα λέμε, μάλλον το ΚΚ Κίνας είναι που πρώτο θα ξεκόψει από το ΚΚΕ και όχι εμείς από αυτούς. Για ποιο λόγο ένα κόμμα που ενισχύει τον ιμπεριαλισμό της χώρας του να θέλει επαφές με ένα μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα όπως το ΚΚΕ? Τι ακριβώς μπορεί να περιμένει από εμάς, συμβουλές για το πώς θα οικοδομήσει καλύτερα το σοσιαλισμό που δεν επιθυμεί?

(Σχόλιο: Στο επόμενο έγραψα για την κατηγορία ότι το ΚΚΕ "παραβλέπει τον κινέζικο ιμπεριαλισμό")

Πλέον το ΚΚΕ αναγνωρίζει ανοιχτά τον ιμπεριαλισμό των κινέζικων κρατικομονοπωλίων. Πάντως εξακολουθεί να θεωρεί τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό ως σκληρότερο - στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα την πρώτη θέση εξακολουθούν να κατέχουν οι ΗΠΑ, δεν ξέρω για πόσο ακόμα.

Αλλά αυτα αυτό είναι σχετικά καινούργιο "φρούτο": μαζικής κλίμακας επενδύσεις σε άλλες χώρες και εξαγωγές κινεζικών κεφαλαίων πριν τα τέλη της δεκαετίας του '90 απ' όσο ξέρω δεν υπήρχαν.

Δεν αντιλέγω ότι ο προσεχτικός (και διαβασμένος) παρατηρητής μπορούσε να το προβλέψει. Σαφώς και μπορούσε, αλλά η διάλυση σχέσεων και η αποκήρυξη δεν γίνεται με βάση.. προβλέψεις!

Ένεκα της λεγόμενης διεθνιστικής αλληλεγγύης, συνήθως μέχρι και την τελευταία στιγμή τρέφεις την ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει, ότι οι σύντροφοι της άλλης χώρας θα δούν το σφάλμα τους.

Το τονίζω γιατί, στο βαθμό που είναι σωστό, είναι πολύ σημαντικό: Ο κινέζικος ιμπεριαλισμός "ενεργοποιήθηκε" από το 2000. Πιο πριν ήταν ακόμα εκκολαπτόμενος. Νομίζω ότι αυτό υποστηρίζεται και σε ένα περσινό άρθρο της ΚΟΜΕΠ - αλλά δεν βρήκα ακόμα χρόνο να το διαβάσω διεξοδικά δυστυχώς.

Επίσης πολύ σημαντικό: Είναι μεθοδολογικό σφάλμα να βάζουμε τη γνώση που έχουμε για την κινέζικη πολιτική σήμερα, ως παράμετρο για την κριτική στη γραμμή του ΚΚ Κίνας των περασμένων δεκαετιών! Εκ των υστέρων η κριτική είναι πάντα εύκολη, ομοίως και τα ευχολόγια ή τα αναθέματα... Εδώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το μπιτσάκειο "τόσο ήξεραν, τόσο έκαναν".

Π.χ., στροφή δείχνει να κάνει τώρα η Κούβα. Το ΚΚΕ προφανώς δεν έχει αποκηρύξει το ΚΚ Κούβας, ίσα ίσα προσπαθεί όλο και πιο συστηματικά να προσφέρει θεωρητική βοήθεια, επισημαίνει τους κινδύνους, ανταλλάσσει απόψεις.

Η Κούβα παραμένει σοσιαλιστικό κράτος, και υπερασπιζόμενοι τον κουβανικό λαό υπερασπιζόμαστε και το κράτος του.

Αλλά αυτό το αναλύω περισσότερο λίγο παρακάτω.

(Σχόλιο: Το παρακάτω κομμάτι γράφτηκε για την υπεράσπιση των κρατών με σοσιαλιστικό χαρακτήρα)

Όλοι οι λαοί δέχονται την επίθεση του κεφαλαίου, και πιο σκληρά και άγρια στην εποχή του ιμπεριαλισμού. Στο βάθος-βάθος, στη βάση της δηλαδή, η επίθεση είναι πάντα η ίδια, αλλά η μορφή που παίρνει είναι διαφορετική.

Η εργατική τάξη μιας χώρας που επαναστάτησε και κατέλαβε την εξουσία, δέχεται επίθεση κυρίως σε δια-κρατικό επίπεδο, από τις ιμπεριαλιστικές χώρες.

Με πιο απλά λόγια:

Η εργατική τάξη της Ελλάδας δεν έχει κανένα λόγο να υπερασπιστεί το αστικό κράτος της με το χαρακτήρα που έχει, κι αν κάτι τέτοιο συμβεί η υπεράσπιση θα γίνει από τη σκοπιά της κατάκτησης της εξουσίας. Στο ξεπούλημα των λιμανιών ας πούμε στους κινέζους, δεν αντιστεκόμαστε επειδή "πρέπει να ανήκουν σε έλληνες ιδιοκτήτες - καπιταλιστές" αλλά επειδή δεν θέλουμε να ανήκουν σε ιδιώτες κάθε εθνικότητας. Η αντίστασή μας στο ξεπούλημα του ΟΣΕ δεν έχει να κάνει με το ποιας εθνικότητας θα είναι αυτός που θα τον αγοράσει, αν θα είναι έλληνας ή ξένος, αλλά με το ξεπούλημα σε ιδιώτη καθαυτό. 

Και ένα βήμα παραπέρα, δεν υπερασπιζόμαστε το κράτος στη μορφή που είναι τώρα, προφανώς γιατί εξυπηρετεί τα καπιταλιστικά συμφέροντα. Το κράτος μας μπορεί να γίνει χειρότερο (προφανώς αντιστεκόμαστε), μπορεί να παραμείνει ίδιο (δεν το θέλουμε) ή μπορεί να καταληφθεί η εξουσία και να γίνει καλύτερο (και είναι αυτό που επιδιώκουμε, μέχρι την ολοκληρωτική του αποδόμηση στον παγκόσμιο κομμουνισμό).

Αντιθέτως όμως, στο κουβανικό κρατικό οικοδόμημα υλοποιείται μέρος των κατακτήσεων του κουβανικού λαού. Εκεί η στάση διαφοροποιείται: Προφανώς αντιστεκόμαστε στη χειροτέρεψή του, και προφανέστατα επιδιώκουμε τη βελτίωσή του, αλλά εδώ είμαστε θετικοί ακόμα και στην υπεράσπιση της τωρινής του μορφής, εάν λόγω διεθνούς συγκυρίας δεν υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης! Γιατί ως εργατικό κράτος στεγάζει μέρος των κατακτήσεων του κουβανικού λαού.

(Σχόλιο: Το παρακάτω κομμάτι είναι κάπως πιο ξεκάρφωτο, απαντάει στην κατηγορία ότι το ΚΚΕ αντιμετωπίζει ακόμα το ΚΚ Κίνας ως Κομμουνιστικό Κόμμα αντί ως αστικό κόμμα)

Η γραμμή συνεργασίας της εργατικής με την εθνική αστική τάξη, ως τακτική προωθήθηκε από την ΕΣΣΔ μετά τον πόλεμο μόνο για τις αποικιοκρατούμενες χώρες, προκειμένου να δωθεί κόκκινη απόχρωση στα ανερχόμενα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα.

 Υπήρχε και στο ΚΚΕ ως τακτική πριν τον πόλεμο: ακόμα και στο πρόγραμμα του ΕΑΜ αναφέρεται ότι "Η Λαϊκή Δημοκρατία δεν καταργεί την ατομική ιδιοκτησία. Αντίθετα ενθαρρύνει την ατομική πρωτοβουλία και διευκολύνει τους πατριώτες βιομηχάνους και εμπόρους, με υποταγή και πειθάρχηση φυσικά της ατομικής δραστηριότητας και του ατομικού συμφέροντος στο συμφέρον του συνόλου"(πηγή: http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=1084099)

Ωστόσο εγκαταλείφθηκε από το ΚΚΕ μετά τον πόλεμο, καθώς ως Ελλάδα δεν ήμασταν (τυπικά τουλάχιστον) αποικία.

Η συνεργασία του προλεταριάτου με την εθνική αστική τάξη ως στρατηγική, που υπερτονίζει το "λαός VS ξένο κεφάλαιο" είναι γραμμή του μαοϊκού χώρου, κι επομένως και των κινεζόφιλων ΚΚ.

Σε μεγάλο βαθμό η σημερινή κατάντια της Κίνας ίσως είναι αποτέλεσμα της μαοϊκής αυτής γραμμής. 

Το μεγάλο ερώτημα (που θέλει γερή μελέτη και γερές θεωρητικές βάσεις, όχι για να απαντηθεί πλήρως φυσικά αλλά για υποστεί επεξεργασία σε μία Χ πληρότητα) είναι κατά πόσον στις χώρες εκείνες μια γραμμή διαφορετική της μαοϊκής μπορούσε να ευδοκιμήσει, για το εκεί επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων όταν νίκησε η επανάσταση, και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κινεζικού πολιτικού-πολιτισμικού εποικοδομήματος...

Η σχέση κόμματος-κινήματος είναι διαλεχτική, ενότητα στην αντίφαση κλπ κλπ. Σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης ο ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα (κόμμα) αναβαθμίζεται, αλλά η διαλεχτική σχέση κόμματος-κινήματος δεν παύει να υφίσταται. Σχηματικά (και κατά προσέγγιση, γιατί η διαλεχτική προφανώς δεν μοντελοποιείται έτσι απλά):

Το εργατικό κίνημα γεννάει το κόμμα. Το κόμμα γίνεται ο καθοδηγητής του κινήματος. Και καθοδηγεί το κίνημα στην κατεύθυνση εκείνη, όπου η ανάγκη ύπαρξης κόμματος θα εξαλειφθεί, και τελικά το κόμμα θα αποσυντεθεί - όπως και το κράτος.

Το κόμμα δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εργαλείο, αλλά και τίποτα λιγότερο από το μοναδικό εργαλείο, άλλο δεν υπάρχει.

Η σχέση αυτή δεν είναι μεταφυσική, ούτε και υπάρχει σε κάποιο "χώρο ιδεών". Οποιαδήποτε στιγμή στην πορεία κάτι μπορεί να στραβώσει. Και λόγω της ενότητας των αντιθέτων, το "στράβωμα" θα περάσει με μια κάποια μορφή και στον αντίθετο πόλο εάν αυτός δεν μπορέσει να αντισταθεί.

Η μαοϊκή παρέκκλιση από το μαρξισμό-λενινισμό ενσωμάτωσε στη στρατηγική του ΚΚ Κίνας την συνεργασία με την εθνική αστική τάξη (αυτό είναι κεντρική θέση του μαοϊσμού, γι' αυτό και υπερτονιζω τη χρήση της λέξης στρατηγική: οι σοβιετικοί δεν το ενσωμάτωσαν στη στρατηγική για της αποικιοκρατούμενες χώρες, το ενέταξαν μόνο σε μια τακτική λόγω συγκυρίας) 

Συνεργασία του προλεταριάτου με την εθνική αστική τάξη σημαίνει να δίνεις στην αστική τάξη λόγο, πρωτοβουλία, δικαιώματα, άρα και να μοιράζεσαι μαζί της την εξουσία.

Η φράση "σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης ο ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα αναβαθμίζεται" που χρησιμοποίησα παραπάνω είναι η "μοντελοποίηση" αυτού του παραδείγματος: Το κόμμα ακολουθεί λανθασμένη πορεία και η οικοδόμηση στρεβλώνει. Το κινέζικο κράτος, υπό λανθασμένη κομματική καθοδήγηση, παράλληλα με την προώθηση κομμουνιστικής βάσης κατακτήσεων για τον κινεζικό λαό, επιτρέπει τη δημιουργία οικονομικής βάσης στην οποία θα πατήσει η ανερχόμενη αστική τάξη. Προφανώς, αυτή η "ειρήνευση" δεν μπορεί να κρατήσει για πολύ, οι ανταγωνιστικές αντιθέσεις οξύνονται, και κάποια στιγμή η καλοθρεμμένη αστική τάξη σηκώνει κεφάλι και κατακτά την εξουσία "από μέσα". Όλα αυτά προβλέπονται νομίζω από τη θεωρία μέχρι τελευταίας τελείας: η ταξική πάλη είναι "φυσική διαδικασία", κομμάτι της αντικειμενικής πραγματικότητας, και καμία δομή (κρατική, κομματική, οτιδήποτε!) δεν μπορεί να την καταπνίξει χωρίς να αναιρέσει τις αιτίες της (κοινωνικές τάξεις).

Επιμένω όμως ότι, έστω και την ύστατη στιγμή, η στρατηγική μπορεί να αλλάξει. Για την Κίνα πιθανόν να είναι πλέον αργά, αφού η αστική τάξη έχει διεισδύσει για τα καλά στο ΚΚ.

Διαφορετική πορεία βλέπω όμως να ακολουθείται στο Βιετνάμ, όπου απ' ό,τι έχω καταλάβει δίνεται μάχη και για το διαχωρισμό κράτους-κόμματος, ως τρόπο να αντιμετωπιστούν τα ίδια προβλήματα της Κίνας. Δεν έχω όμως στοιχεία, ούτε και χρόνο δυστυχώς για να το ψάξω συστηματικά...

Για την "κωλοτούμπα" και τις σχέσεις με το ΚΚ Κίνας,

νομίζω ότι έχω απαντήσει επαρκώς. Επιγραμματικά για την περίπτωση που χάθηκαν στο πλήθος:

- Η στροφή του ΚΚΚ στην οικονομία της αγοράς ξεκινάει το '80, αλλά ανοιχτά ιμπεριαλιστικές θέσεις υιοθετεί από το 2000 και μετά.

- Στα κείμενα που παρατέθηκαν, η τελευταία αναφορά σε υπεράσπιση της Κίνας γίνεται το 2002, από τότε και μετά η αλληλεγγύη εκφράζεται μόνο προς τον κινεζικό λαό, ενώ οι άριστες κομματικές σχέσεις που φυσικά διατηρούνται, πλέον συνοδεύονται από αμφισβήτηση και αιτήματα διευκρινίσεων. Το γεγονός ότι πλέον στην πλειοψηφία των επαφών επικεφαλής είναι η ΓΓ και όχι ο υπεύθυνος της ΚΕ για αυτά τα ζητήματα είναι νομίζω αξιοσημείωτο.

Προσωπικά δεν θα ήθελα να σταματήσουν οι κομματικές σχέσεις, και για όσο ακόμα θα επιθυμούν οι ίδιοι οι κινέζοι να συνδιαλέγονται μαζί μας, πιστεύω ότι τώρα περισσότερο από ποτέ έχουμε πολλά να μάθουμε από τις σκέψεις και τις τάσεις στο ΚΚ Κίνας. Όχι μόνο για να αποφύγουμε τα ίδια λάθη στο (ελπίζω κοντινό!) μέλλον. Ακόμα περισσότερο για να αρχίσουν να ζυμώνονται στο Κόμμα και σκέψεις για το πώς, σε περίπτωση που τελικά πέσουμε σε ίδια λάθη, θα μπορέσουμε να βγούμε από τη δυσχερή κατάσταση πριν να είναι αργά, έστω και την τελευταία στιγμή!

Δεν έχει νόημα πάντως να σταχυολογούμε κομματικές ανακοινώσεις, είναι δεδομένο ότι επί 40 χρόνια η στάση ήταν κριτική υπεράσπιση, από το 2005 και μετά απομάκρυνση, και τώρα πλέον στο 2010 επίσημη αρθρογραφία με στοιχεία απόρριψης. Ε, νομίζω ότι και τα επίπεδα ωριμότητας του ΚΚΕ έχουν ανέβει πολύ πιο ψηλά από αναθεματισμούς. Προσωπικά, μάλιστα, επειδή δεν είχα κάτσει μέχρι τώρα να κάνω ανασκόπηση της πορείας των σχέσεων με την Κίνα και να οργανώσω τις πληροφορίες που έχω από τα διαβάσματα και τις συζητήσεις που έχω κάνει, τελικά είμαι πολύ ευχαριστημένος, μέχρι προχθές ασύνειδα ήμουν κάπως πιο απαισιόδοξος, τελικά φαίνεται ότι η εμπειρία έχει αφομοιωθεί σε μεγάλο βαθμό από το ΚΚΕ και μπορεί να κρίνει τις διεθνείς εξελίξεις με μεγάλη οξυδέρκεια και χωρίς καθυστέρηση. (Αν το συγκρίνεις με τα αγαλματάκια στον Γκορμπατσώφ η διαφορά είναι κάτι παραπάνω από αισθητή!)

(Σχόλιο: Αναφέρθηκε ως παράδειγμα "κωλοτούμπας" η παλιότερη στήριξη του ΚΚΕ, το 2000, στους μικροϊδιοκτήτες σκαφών αλιείας 

http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=472923&publDate=6/10/2000

αντιπαραθετικά με τη στήριξη των αλιεργατών το 2010:

http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=5531911&publDate=4/3/2010 )

Στο παράδειγμα των αλιέων,

η "κωλοτούμπα" δεν υφίσταται, εάν ερμηνεύσεις τη στάση μέσα από το πρίσμα του προγράμματος και της πρότασης εξουσίας του ΚΚΕ. Εν συντομία, και αν χρειαστεί θα επανέλθω:

Στα πλαίσια της τακτικής του κόμματος, προς εξυπηρέτηση της στρατηγικής του σοσιαλισμού, στα λενινιστικά πρότυπα της "συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης" (της ελληνικής οικονομίας), διατυπώνει πρόταση εξουσίας στη βάση ενός κοινωνικο-πολιτικού μετωπικού σχήματος, στο οποίο με κεντρικό φορέα την εργατική τάξη συμμαχούν κοινωνικά στρώματα. Στρώματα τα οποία, αν και δεν αποτελούν επαναστατικό υποκείμενο, έχουν πλέον αντικειμενικό συμφέρον από το σοσιαλισμό, καθώς το περαιτέρω βάθεμα της ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης απειλεί την ίδια τους την ύπαρξη: μικροαστικά στοιχεία, αυτοαπασχολούμενοι, επαγγελματοβιοτέχνες και έμποροι, μικρομαγαζάτορες, φτωχομεσσαία αγροτιά κλπ. Στην Ελλάδα, παρά τη σταυροφορία άλωσής τους από το Σημιτικό "εκσυγχρονισμό" και μετά, επιβιώνουν ακόμα τέτοια στρώματα, σε τομείς της παραγωγής όπου τα μονοπώλια είτε δεν έχουν διεισδύσει, είτε έχουν παρουσία αλλά όχι ολοκληρωτική κυριαρχία.

Η σχέση με τα στρώματα αυτά είναι σχέση συμμαχίας, όχι προς υπεράσπιση των όποιων συντεχνιακών τους συμφερόντων, αλλά στα πλαίσια της αντικειμενικής τάσης του ιμπεριαλισμού, σε κάθε επανάληψη της κρίσης του, να τα πλήττει και να τα καταστρέφει. Άλλωστε αναφέρεται ξεκάθαρα ότι με την κατάληψη της εξουσίας από το μέτωπο θα προωθηθεί πολιτική συνεταιρισμών, ώστε να ενταχθούν στον κεντρικό πανεθνικό σχεδιασμό, και βαθμιαία να κοινωνικοποιηθούν μαζί με τους άλλους τομείς της παραγωγής όπου η συγκεντροποίηση είναι ήδη προχωρημένη.

Στα πλαίσια αφενός της συμμαχίας, κι αφετέρου με τη σιγουριά ότι η διείσδυση των μονοπωλίων σε έναν ακόμα τομέα της παραγωγής θα φορτώσει πρόσθετα βάρη στις πλάτες των εργαζομένων, το ΚΚΕ στάθηκε αλληλέγγυο τόσο το 2000 όσο και το 2010, στην αντίστασή τους, όπως αντίστοιχα και στην απεργία των φορτηγατζήδων ή σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, πάντα με το πρόταγμα της λαϊκής εξουσίας και με κάλεσμα για προσχώρηση στη συμμαχία. Αυτό δε σημαίνει ταύτιση ούτε και άκριτη υποστήριξη, και γι' αυτό φυσικά στην άλλη περίπτωση, όπου οι εν λόγω στράφηκαν ανοιχτά εναντίον των εργαζομένων τους, μας βρήκαν και θα μας βρίσκουν απέναντί τους. Για το ΚΚΕ, ως μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα, υποκείμενο της επανάστασης και πρωτοπόρα δύναμη της κοινωνίας είναι η εργατική τάξη, αποκλειστικά και μόνο.

Στο ίδιο κλίμα, το συνδέω με την αναφορά στην Κίνα, υπενθυμίζοντας ότι οι μανιχαϊστικού τύπου διαχωρισμοί δεν απαντώνται πουθενά στην πραγματικότητα "άμεσα" και "καθαρά", παρά μόνον ως μέσοι όροι σε περίπλοκες, πολύπλευρες και στοχαστικές πτυχές της. Με βάση αυτό, η οριοθέτηση ενός συγκεκριμένου "σημείου αναφοράς" για τη μεταστροφή της Κίνας θα συνιστούσε πρακτική αντιδιαλεχτική, κι ως εκ τούτου αντιμαρξιστική, μεθοδολογικά λανθασμένη. Οι οριοθετήσεις μπορούν να γίνουν μόνο στο βάθος ενός "σημείου καμπής", και τέτοιο για την ΕΣΣΔ είναι σαφώς το 20ο συνέδριο με την εκστρατεία αποσταλινοποίησης, ενώ για την Κίνα θα δυσκολευόμουν πολύ να το τοποθετήσω στην αρχή ή στο τέλος του Μεγάλου Άλματος, ή των Χιλίων Λουλουδιών, ή της Πολιτιστικής Επανάστασης. 

Πάντως είναι σαφές ότι από το 2000 και μετά η Κίνα προσπαθεί σχεδιασμένα να αναβαθμίσει τη θέση της στον ιμπεριαλισμό, κάτι που μέχρι και τα τέλη του '90 δεν διαφαίνονταν. 

Ή τουλάχιστον δεν είχε εκφραστεί.

Ή τελοσπαντων συγκαλύπτονταν από την ανεπαρκώς ανεπτυγμένη παραγωγική βάση.

(Σχόλιο: Ασκήθηκε κριτική για τη στάση του ΚΚΕ ως προς τα ελληνοτουρκικά, με κατηγορίες για ροπή προς εθνικισμό και για υπεράσπιση των συμφερόντων της ελληνικής αστικής τάξης, κάνω μια προσπάθεια να δώσω απάντηση)

Για την αναφορά στα εθνικά θέματα,

όταν τίθεται ένα πρόβλημα τέτοιας φύσης και έκτασης (π.χ. αμφισβήτηση συνόρων), το ΚΚ τοποθετείται πάντα με το συμφέρον του προλεταριάτου, όχι βεβαίως του ντόπιου αλλά του διεθνούς. Και καθώς είναι προφανές ότι αλλαγή συνόρων, και μάλιστα μέσω ένοπλης σύρραξης, δεν συμφέρει το προλεταριάτο καμίας χώρας, δεν είναι εξίσου προφανές ότι θα πρέπει έγκαιρα να προειδοποιήσει για τον κίνδυνο που διαβλέπει?

Στο θέμα του Αιγαίου, το πρόβλημα δεν περιορίζεται στον ανταγωνισμό της ελληνικής με την τουρκική αστική τάξη, αλλά ανεβαίνει ψηλά στους ανταγωνισμούς των μεγάλων ιμπεριαλιστικών κέντρων, ως πράχτορες των οποίων δρουν ανοιχτά οι αστοί πολιτικοί, και ιδιαίτερα οι δικοί μας. Η υπεράσπιση των συνόρων, και η μη-διαπραγμάτευση οποιουδήποτε τύπου συνδιαχείρισης είναι απλώς αντιιμπεριαλιστική γραμμή. 

Το ότι εμφανίζεται μια μικρή κοινή περιοχή συμφερόντων για το ελληνικό προλεταριάτο και για την ελληνική αστική τάξη στη θέση αυτή, ουδόλως πρέπει να μας προβληματίσει. Είναι κι αυτό αποτέλεσμα της θεμελιώδους αντίφασης, στα πλαίσια της ενδιάμεσης κι εξαρτημένης θέσης που έχει η χώρα μας. 

Θα έλεγα μάλιστα, ότι είμαστε "τυχεροί" που το δικό μας ΚΚ διαγιγνώσκει την ιδιαιτερότητα αυτή, και κρατάει σταθερά "καθαρή" ταξική γραμμή, χωρίς να τη στρογγυλεύει παρασυρόμενο από τη φρασεολογία του (μικρο)αστικού "εθνικού συμφέροντος" όπως άλλα ΚΚ. Και ακόμα περισσότερο (που προσωπικά με κάνει να αισθάνομαι λίγο ακόμα περήφανος) το ότι δεν παρασύρεται ούτε από την δεδομένη, και αδιαπραγμάτευτη, ανεπάρκεια της δικής μας υποτελούς, ξενόδουλης αστικής τάξης, και αντιπαραβάλει ταξική διέξοδο αμιγώς σοσιαλιστική. Είναι μεγάλη υπόθεση, και μια σύγκριση με την πολιτική γραμμή άλλων ΚΚ στην Ευρώπη, σε χώρες με παρόμοιες ιδιαιτερότητες, είναι νομίζω χρήσιμη.

Και για να μην παρεξηγηθώ: Προφανώς και αποδέχομαι ότι η αστική τάξη, κάθε χώρας, είναι σε τελευταία ανάλυση άχρηστη. Η διαφορά της δικής μας αστικής τάξης είναι ότι, εκτός από -αντικειμενικά- άχρηστη, είναι και -υποκειμενικά- ανεπαρκής, ανίκανη, και ως σύνολο ηλίθια!

Κλείνοντας, δε συμμερίζομαι (προφανώς!) την άποψη περί κινέζικου "κρατικού καπιταλισμού". Και γενικότερα όλη αυτή τη φρασεολογία του (μετα-)τροτσκιστικού συρφετού που περισσότερο μπερδεύει παρά ξεκαθαρίζει τη βλέπω εχθρικά. 

Κατ' αρχήν ο καπιταλισμός δεν μπορεί παρά να είναι κρατικός (πώς θα αναπτυχθεί χωρίς δομή εθνικού αστικού κράτους?) και στο τελευταίο στάδιό του, μάλιστα, γίνεται κρατικομονοπωλιακός, καθώς η διάκριση των λειτουργιών του κράτους από την οικονομική δραστηριότητα των μονοπωλίων γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Δεύτερον, η σοσιαλιστική κοινωνία είναι μια κοινωνία υπό μετασχηματισμό, ο σοσιαλισμός ο ίδιος νοείται ως διαδικασία επαναστατικού μετασχηματισμού, ως προτσές, και όχι ως στατικό διακριτό κοινωνικό σύστημα. Επομένως, είναι λογικό οι αντιφάσεις του συστήματος που διαδέχτηκε να μην έχουν λυθεί πλήρως και οριστικά, να υπάρχουν και υποχωρήσεις ή κάθε τύπου "μπαλαντζαρίσματα". Και τρίτον και σημαντικότερο, η ιστορία έχει πανηγυρικά (και τραγικά!) δικαιώσει τη σταλινική θέση περί όξυνσης της ταξικής πάλης σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης, η δε Κίνα είναι πρώτης τάξεως αρνητικό παράδειγμα. 

Στάθης Παπαδόπουλος