ΣΟΥΗΔΙΑ: Eνας οδηγός ταξί διηγείται

Kυκλοφορουν στους δρόμους, κουρασμένοι και πεινασμένοι. Οι οδηγοί ταξί είναι οι ...μοναχικοι λυκοι της πολης. Εργάζονται πολλές ώρες, με προμηθεια, και κατά τη διάρκεια της χαμηλης σεζον. Η εφημεριδα  Arbetaren κάνει μια βαθιά κατάδυση στο κόσμο της εργασίας τους, για δεκατρείς ώρες, για ένα ωρομίσθιο 36 SEK (3,9 ευρω)

Ο Behrad Ansari εχει τραβηξει πολλα. Η καθημερινή ζωή έχει γίνει μια πράξη εξισορρόπησης μεταξυ λογαριασμων και της πιθανοτητας να πνίγεται στη δουλειά. Πριν συναντηθούμε, λέει από το τηλέφωνο:

-Οι περισσότεροι από εμάς ζουν μια προβληματικη ζωή, ή δεν μπορουν να βρουν άλλη δουλειά. Εμείς ειμαστε που αποδεχομαστε αυτές τις συνθήκες εργασίας.

Στο διαμέρισμα μυριζει καφές και χαρτοκιβώτια μετακομισης. Ζητά συγγνώμη για τη λιτη επιπλωση. Έχει μόλις μετακόμισει σε ένα δυάρι διαμέρισμα σε δευτερο χερι. Από το μπαλκόνι στον τρίτο όροφο εχει θεα το προαστειο της Tensta.

Στη κουζίνα ειναι το τραπεζι ετοιμο για πρωινό: κουπες, ζάχαρη, ένα βάζο με στιγμιαίο καφέ και ενας βραστήρας νερου.

Η κόκκινη λαμπα του βραστήρα ανάβει κάθε πρωί στις έξι. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα εξαφανίζεται ο Behrad έξω στον κρύο πρωινό αέρα, είναι λιγοτερο απο 100 μέτρα κάτω στην άσφαλτο, στο πάρκινγκ, που ξεκλειδώνει την πόρτα του οδηγού στο σκούρο μπλε, για ειδικές ανάγκες ταξί και κανει log in μεσω της οθονης του τερματικού. Δώδεκα ώρες αργότερα τελειώνει η εργάσιμη ημέρα. O Behrad Ansari παρκαρει, ξεκλειδώνει την εξωτερικη πόρτα και είναι πίσω στο διαμέρισμα του....

Είναι ενα βράδυ Παρασκευής. Σήμερα, έχει οδηγήσει δεκάδες ηλικιωμένους και αρρωστους άνθρωπους, στη περιοχή της Στοκχόλμης. Χωρίς οδηγούς σαν τον Behrad Ansari θα ήταν φυλακισμένοι στα σπίτια τους. Ωρομίσθιο;

- Ο μεσος ορος είναι περίπου 70 κορώνες χωρις τους φόρους, λέει. Μερικές φορές περισσότερο, συχνά λιγότερο.

Στο τραπέζι του καφέ είναι τα ντοσιε. Σε αυτα υπαρχει μια περίληψη των τελευταίων ετών: Ο Behrad έχει εργαστεί ως διερμηνέας, ειχε επινοικιασει ένα σουπερμαρκετ ICA και ένα γραφειο ενοικιασεως αυτοκίνητων. Μια μέρα, έντεκα χρόνια πριν, ζητουσε η Εφορια εκατοντάδες χιλιάδες σε φόρους που δεν ειχαν αποδοθει.

Πάλεψε για να απαλλαγει από το χρέος. Τα πρώτα πέντε χρόνια πέρασαν έτσι. Μια λύση ήταν να δουλευει στο σουπερμαρκετ την ημέρα και να οδηγει ταξί τη νύχτα. Ειχε φτασει να εργαζεται επί 19 ώρες την ημέρα! Οι εταιρείες χρεωκόπησαν, αλλά τα χρέη των φόρων παρέμειναν. Η εξτρα δουλεια έγινε πλήρους απασχόλησης.

Στο αεροδρομιο Αrlanda, (Στοκχολμη)

Για όσους έχουν εργαστεί πολύ στο επάγγελμα υπαρχει ένα πριν και ενα μετά. Σ αυτη τη περίπτωση οι άνθρωποι μιλούν με νοσταλγία για την περίοδο μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν το επάγγελμα του ταξιτζη ήταν επικερδες. Το σημείο καμπής, η αλλαγη, ήρθε με την απελευθέρωση της αγοράς ταξί.

Η νέα εποχή ξεκίνησε την ίδια ημέρα που η Δυτική Γερμανία νίκησε την Τσεχοσλοβακία στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαιρου στη Ρώμη την 1η Ιουλίου 1990. Τοτε αρχισε αυτο που η Ένωση Εργαζομένων Μεταφορών βλέπει ως μια σταθερή κατηφορική πορεια.

- Δεν ξέρω αν ποτε θα φτάσουμε να πιασουμε πατο. Ελπίζω να μη το κάνουμε, είτε, λέει ο Lennart Sköld που ειναι συνηγορος του πολιτη σε θεματα Μεταφορών. Νωρίτερα το κράτος αποφάσιζε πόσα αυτοκίνητα θα είναι έξω στους δρόμους κάθε πόλης, ποιες ωρες της ημερας θα ειναι εξω, και τι θα εδειχνε το ταξιμετρο όταν ο πελάτης εφτανε. Η Αγορα των Ταξί βασίστηκε σε μια πολιτική ιδέα που θα διασφαλίζε ότι πάντα θα υπηρχε δυνατοτητα να πάρει κανεις ένα ταξί - και ότι η αγορά ήταν αρκετα ανταγωνιστική, ώστε οι εταιρείες ταξί θα μπορούσαν να επιζήσουν κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης.

- Υπήρξε κριτική στο ότι απλά δεν υπηρχαν αρκετά οχήματα. Με αυτόν τον τρόπο υπαρχουν, λέει ο Lennart Sköld.

Στο τέλος του Μαρτίου, φετος, υπήρχαν περίπου 15.400 καταχωρημενα ταξί, σύμφωνα με την SCB. Το πρόβλημα με την αυξηση είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετοί πελάτες για να μοιραζονται οι κουρσες όπως και πριν.

Από το 1990, οι τιμές των αυτοκινήτων έχουν αυξηθεί κατά περίπου 4% το χρόνο, με άλλα λόγια, δύο φορές περισσοτερο απο το ετήσιο ποσοστό του πληθωρισμού. Και οι οδηγοί ταξί που βρίσκονται στο κάτω μέρος της πυραμίδας της αγοράς εργασίας, βιωνουν ολο και περισσοτερο οτι εξαντλουνται τα περιθωρια για να βρουν πελατες.

Μια εταιρεια ταξί είναι σαν ένα τριώροφο κτίριο. Στο πάνω μέρος υπάρχει το κεντρο. Το όνομα της εταιρείας τους είναι στα αυτοκίνητα. Εκει τηλεφωνουν οι πελάτες για να παραγγείλουν ένα ταξι. Το κεντρο δεν έχει τα δικα τους ταξί, ή αυτοαπασχολούμενους οδηγούς ταξί. Χρησιμεύουν ως εγγυητες ωστε το αυτοκινητο και ο οδηγος να κρατουν μια αρκετά υψηλή ποιότητα.

Αμέσως πιο κάτω είναι οι μεταφορεις, η εταιρεία στην οποία ανήκει το ταξί και που είναι οι πραγματικοι τους εργοδότες. Οι μεταφορεις πληρώνουν τα κεντρα, για να οδηγουν τους πελατες υπό την σημαία τους, συνήθως 10.000 έως 15.000 κορονες το μήνα για κάθε αυτοκίνητο. Στο ισόγειο υπάρχουν οι οδηγοί. Υπολογίζεται ότι το 1/3 όλων των οδηγών ταξί της Σουηδίας είναι γεννημενοι στο εξωτερικό, όπως ο Behrad Ansari. Εργάζεται σε μια εταιρεια που λειτουργει ως κεντρο Τaxi 020.

Οι περισσότεροι από περίπου τους 22.500 οδηγούς ταξί της Σουηδίας εργαζονται μόνο με προμήθεια. Συνήθως το ποσοστό ειναι 35-40%, ανάλογα με τη συμφωνία που εχει κανει ο οδηγός με την εταιρεια. Ο Behrad παιρνει 37% απο αυτο που βγαζουν οι κουρσες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να κερδιζει χρηματα μετα τη βαρδια του αλλά και οτι μπορει να βγαλει ουτε ενα σωστο μισθό, αν δεν υπαρχουν αρκετες κουρσες, ή αν αναβληθουν.

Ο Behrad Ansari ξεκλειδώσει την πόρτα του οδηγού του ταξί και βαζει μπρος. Από το καθρεπτη κρεμονται ένα σωρό πλαστικοποιημένα δελτίο ταυτότητας με φωτογραφία του Behrad. Κάθε δελτιο είναι η απόδειξη μιας ολοκληρωμένης εκπαιδευσης.Οσο περισσότερη εκπαίδευση εχει κανεις τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα του να πάρει μια κουρσα. 
Μέχρι στιγμής η πιο πολύτιμη είναι ότι μπορεί να σηκωσει ένα αναπηρικό καροτσάκι με τη βοήθεια μιας ηλεκτρικης ραμπας-διαδρόμου.

Μερικούς μήνες τα πραγματα πανε καλα. Στην καλύτερη περίπτωση, κέρδισε 29.000 SEK, χωρις τους φόρους. Αλλους μήνες δεν εχει να πληρώσει ούτε το ενοίκιο!

Τοτε κερδίζει περίπου 12.000 SEK, χωρις τους φόρους, παρά το γεγονός ότι εργάζεται 13 ωρες την ημέρα που είναι η μέγιστη επιτρεπόμενη ημερα εργασίας.  Τέτοιους μήνες κατεβαινει το ωρομίσθιο σε περίπου 36 κορωνες.

- Είναι δυσκολοι καιροι. Τοτε σπρώχνω τον εαυτό μου να δουλεψει όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν είμαι τυχερός, έχω μια κουρσα που βγαζω κατι. Γι 'αυτό κάθομαι και περιμένω στο αυτοκίνητο. Συνήθως δουλεύω επτά ημέρες την εβδομάδα, είπε.

Στην κρεβατοκάμαρα, υπαρχουν τρία κρεβάτια με πολύχρωμα παπλώματα στη σειρα. Εκεί κοιμαται διπλα στα δύο εφηβα παιδιά του, τα σαββατοκυριακα. Αύριο θα τα συναντήσει. Αλλά πρώτα θα πρέπει να καθίσει στην υπηρεσία μεταφοράς ταξι για ατομα με ειδικές ανάγκες για οκτώ ώρες.

- Θέλω να ειμαι σε θέση να αντέξω οικονομικά να τους καλεσω να παμε στον κινηματογράφο. Και όσο περισσότερο δουλεύω, τόσο καλύτερη είναι η σύνταξη που θα παρω, λέει.

Η κατασταστη για τους Σουηδους οδηγους ταξί εξαρταται σε μεγάλο βαθμό απο το που εργάζονται. Στις αγροτικές περιοχές, γινονται συνήθως καλύτερες συμφωνίες, σύμφωνα με τον Lennart Sköld, στις Μεταφορες, ενώ στις μεγάλουπόλεις είναι αρκετά όμοιοι οι οροι.

Ένας οδηγός στο Τaxi Göteborg λέει ανώνυμα, ότι έχει βασικο μισθό100 κορωνες/ώρα, αν και ηταν στο επαγγελμα από το 1987.

- Ειναι σαν να υπάρχει ενα κεικ που όλοι θελουν απο ενα κομματι. Η ζήτηση είναι σταθερή, ενώ η προσφορά είναι πολύ μεγάλη. Είναι σαν να υπαρχουν δέκα πιτσαρίες σε κάθε γειτονιά, είναι απλά αδύνατο, λέει.

Ένας οδηγός στο ταξί Uppsala, ο οποίος θελει να ειναι ανώνυμος, δήλωσε ότι είχε ένα σταθερό μισθό πριν από την απελευθέρωση, απο τότε οδηγεί με μια προμήθεια 38%. Εδω και 10 χρόνια δεν έχει βιώσει ότι κερδίζει περισσότερα χρήματα, στην πραγματικότητα ειναι μια περικοπή αμοιβών, δεδομένου του πληθωρισμού.

- Αν θέλω έναν αξιοπρεπή μισθό, θα πρεπει να εργάζομαι πολλές ώρες, λέει.

Ένας οδηγός απο το Malmö, ο Leif Hansson, εργάζονται για μια εταιρεια κάτω από ένα τηλεφωνικό κέντρο Ταξι Skåne, καθώς «έχουν τις καλύτερες συνθήκες στη Νότια Σουηδία". Όμως, «οι καλύτερες συνθήκες στη Νότια Σουηδία" δεν είναι αρκετες ωστε να εχει ένα σταθερό μισθό κάθε μήνα.

- Αν μεταφερω ζωντανό ανθρωπο, πρέπει να οδηγησω το άτομο αυτο συμφωνα με τους κανονες κυκλοφορίας. Οι οδηγοί νεκροφόρων δικαιούνται τουλάχιστον το 50% του βασικού μισθού. Είναι εντελώς τρελλό, λέει.

Ταξι με βιοκαυσιμα

Στην πρωτεύουσα, είναι μονο το Τaxi Stockholm που απαιτει οι εταιρειες να εχουν συλλογική συμβαση με τους οδηγούς. Υπάρχει μια βασικη πλατφορμα 17.500 κορώνων για εκείνους που δεν κερδίζουν αρκετά για ένα μήνα. Εκεί ήταν που Behrad Ansari παλέψε για να μπει.

Τα πρώτα χρόνια εργάστηκε για δύο εταιρειες που ήταν κάτω από το εθνικο κεντρο Taxi Kurir. Την άνοιξη του 2008, κατάφερε να προσληφθει απο μια εταιρεια που συνδεοταν με την Taxi Stockholm. Η θέση αυτη κράτησε για έξι μήνες. Ο Behrad Ansari ειχε τη νυχτερινη βαρδια.

- Το Taxi Stockholm είναι ενα καλο κεντρο, λέει

Ίσως γι αυτο θελει μια μέρα να εργαστεί εκεί ξανά. Αλλά οσο περισσότεροι θέλουν να εργαστούν σε ενα κεντρο, τόσο μεγαλύτερες ειναι οι απαιτησεις προς τους εργαζομενους.

- Θέλουν υπάκουους υπαλληλους.

Αυτοκινητο που μεταφερει ατομα με ειδικες αναγκες

Όλοι οι οδηγοί ταξί έχουν τυχει καποια φορα να μην ειναι ο πελατης εκει στην άφιξή τους. Τις περισσότερες φορές, αυτό γίνεται στις νύχτες τα Σαββατοκυριακα όταν είναι συνήθως μεθυσμένος ο πελάτης και δεν εχει την υπομονή να περιμένει και ετσι παιρνει ένα άλλο ταξί. Αλλά υπάρχουν και ελλείψεις στα συστήματα κρατήσεων, που μερικές φορές οδηγει στο να παραγγελθουν δυο ταξι για μια μεγαλη παρεα, ακόμη κι αν ολοι στη παρεα θα χωρουσαν στο πρώτο ταξί-λεωφορείο. 

Ετσι μονο το πρωτο πληρωνεται ενω το αλλο μενει χωρις πληρωμη. Για τον Behrad Ansari αυτο εχει τυχει έως και τρεις φορές το Σαββατοκύριακο.

Τελικά εθεσε το πρόβλημα κατά τη διάρκεια μιας εκπαιδευσης. Στη συνέχεια, προειδοποιηθηκε από την Πειθαρχική Επιτροπή του Taxi Stockholm , οτι "ψαχνει για φιλονικιες".

- Μπορούν να αποσύρουν την προειδοποίηση, αν ο οδηγός δείχνει τύψεις κατά τη διάρκεια της συζητησης. Αλλά αν κάποιος θέλει να επιβληθει, είναι πιθανό να χρειαστεί να επιστρέψει το δελτίο ταυτότητας ταξί εντός δεκατεσσάρων ημερών, λέει ο Behrad Ansari.

Η δεύτερη προειδοποίηση ήρθε μετά από μια νύχτα Σαββατοκύριακου στα τέλη του 2008. Λέει ότι είχε λάβει μια κληση για να πάρει έναν πελάτη στη Solna.

- Στη Sturegatan, είπε η πελάτισσα που oπως αποδειχθηκε ηταν μια μεθυσμένη μεσήλικη γυναίκα.

- Στη Sturegatan στη Solna, ή στο κεντρο της Στοκχολμης; ρωτησε ο Behrad.

- Αυτο πρεπει να το γνωρίζεις, εσυ, που εισαι οδηγός ταξί, είπε η γυναίκα.

Ο Behrad άρχισε να πηγαινει προς το Östermalm. Μετά από λίγο η γυναίκα του είπε:

- Πρέπει όμως να καταλάβεις  ότι εννοούσα Sturegatan στη Solna!

 O Behrad γυρισε πισω. Αλλά η γυναίκα δεν ήθελε να πληρώσει τις 220 κορώνες, που κοστισε η κουρσα επειδή ο οδηγος ειχε κανει παρακαμψη. Η γυναίκα άναψε τσιγάρο και αρνήθηκε να φυγει απο το αυτοκίνητο.

- Στο τέλος καταφερα να απαλλαγω απο αυτην, αλλά δεν πλήρωσε το λογαριασμο λέει.

Λίγες μέρες αργότερα ο Behrad κληθηκε για ανάκριση από την αστυνομία. Η γυναίκα τον ειχε κατηγορησει στην αστυνομία ότι ''ήταν αγενης". Η υποθεση εκλεισε, αλλά και πάλι κλήθηκε στο πειθαρχικό συμβούλιο για τη κλήση. Εκει του εξήγησαν ότι είχε κάνει λάθος και που δεν ηρθε σε επαφή με το κεντρο οταν η γυναίκα αρνήθηκε να πληρώσει. Μετά από αυτό ο Behrad απολυθηκε απο την εταιρεια.

- Αν είναι κανεις τυχερος, ένας άλλος οδηγός ταξί έρχεται να βοηθησει σε μια τέτοια κατάσταση, λέει, και δειχνει θλιμμενος. Αλλά ήταν εντελώς αδύνατο για μένα να ζητησω βοηθεια σ εκεινη τη περιπτωση. Τα συνδικάτα δεν μπορουν να κανουν τιποτα, όταν ένα κεντρο αποφασίζει να σταματησει έναν οδηγό.

Ο λόγος είναι ότι το κεντρο δεν αγοραζει υπηρεσιες, αλλά καποιος τριτος. Οι εταιρειες μπορούν να κρατησουν τα άτομα που εργάζονται εκεί ως οδηγοι, αλλά σε αυτήν την περιπτωση μπορεί ο οδηγός να μη παιρνει κλησεις απο το κεντρο.

- Οι οδηγοί δεν έχουν σχεδόν κανένα νομικο δικαίωμα, επειδή δεν μπορουν να εξεταστουν τετοιες περιπτώσεις, λέει ο Lennart Sköld.Yπολογιζεται ότι περίπου ένας στους πέντε οδηγους ταξί ειναι μελος σωματειου.

- Είμαστε μονοι μας αν και εργαζόμαστε στον ίδιο κλάδο. Και δεν έχουμε χρόνο να συμμετεχουμε στο σωματειο γιατί δουλεύουμε πολύ, λέει ο Behrad Ansari.

Η χαμηλή συμμετοχη των μελων συνεπάγεται δύο πράγματα: Πρώτον, ότι οι οδηγοί δεν εχουν οσα χρειαζονται για να αγωνισθουν και δευτερο ότι το σωματειο λογω της χαμηλης συμμετοχης γινεται ένας αδύναμος διαπραγματευτής.

Ο Behrad Ansari είχε ένα μύωμα που μεγαλωνε στη πλάτη του. Τα περισσότερα ταξί έχουν αυτόματες ταχυτητες για να βοηθουν το σώμα των οδηγών, αλλά στα ταξι μεταφοράς ατομων με ειδικες αναγκες, το να αλλαζει κανεις χειροκινητα ταχυτητες είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση! 

Μια εξήγηση είναι ότι αν ειχαν αυτόματες ταχυτητες αυτα τα ταξί θα κοστίζαν 100.000 SEK περισσότερο. Στις 2 του Μάρτη του 2010 ηρθε ο πονος στη πλατη που ο Behrad Ansari περιμενε. 

Πηγε συνολικά τέσσερις φορές με ασθενοφόρο στο Νοσοκομείο του S:t Göran. Μετά την επέμβαση ήταν σε αναρρωτική άδεια για δύο μήνες. Αλλά η εταιρεια εξακολουθει να μην εχει πληρώσει το επίδομα ασθενείας για τις πρώτες δύο εβδομάδες.

Από τότε, ο Behrad Ansari ειναι εργαζόμενος "συμφωνα με τις αναγκες" της εταιρειας. Παίρνει ένα αντίτυπο υπενθύμισης πληρωμής της εταιρειας Μεταφορών, συνολικά 11.128 κορώνες.

- Μπορει να φτασουμε στο δικαστικο επιμελητη, αλλά τοτε ρισκαρω να χασω τη δουλειά μου, λέει.


(Σημ. Οι υπογραμμισεις δικες μας)