Συγκέντρωση και συγκεντροποίηση στον κλάδο των S/M (Α' Μέρος)

Ένα φαινόμενο το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις αρχές και τους κανόνες του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και το οποίο αντιτίθεται στην κυρίαρχη αστική προπαγάνδα της «ελεύθερης αγοράς», είναι η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση των μέσων ευρείας αναπαραγωγής του κεφαλαίου, σε ολοένα και λιγότερα χέρια, με αποτέλεσμα κλάδοι ολόκληροι της οικονομίας να οδηγούνται σε απόλυτα ελεγχόμενες ολιγοπωλιακές και μονοπωλιακές καταστάσεις.

Συγκέντρωση του κεφαλαίου, είναι η μεγέθυνσή του, που γίνεται μέσα από την κεφαλαιοποίηση μέρους της υπεραξίας που κλέβουν οι επιχειρηματίες από τους εργαζόμενους. Μια προσπάθεια, δηλαδή, επανατοποθέτησης κερδών στη διαδικασία της παραγωγής ή κάποιας άλλης οικονομικής δραστηριότητας, που έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του αρχικού κεφαλαίου του εκάστοτε καπιταλιστή. 

Συγκεντροποίηση είναι η μεγέθυνση του κεφαλαίου κάποιου κεφαλαιοκράτη ή μιας ομάδας κεφαλαιοκρατών, μέσα από διαδικασίες εξαγοράς, συγχώνευσης ή απορρόφησης κεφαλαίων, που ανήκουν σε άλλους επιχειρηματίες ή ομάδες επιχειρηματιών.

Ο Καπιταλισμός υποτίθεται πως στηρίζεται και μάλιστα επιδιώκει τον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων, για την επίτευξη συνεχώς καλύτερων και πιο οικονομικών αποτελεσμάτων για το κοινωνικό σύνολο. Έτσι τουλάχιστον μας τα περιγράφουν οι εκφραστές του. Στην πραγματικότητα όμως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, καθώς ο ανταγωνισμός αυτός, όντας συνδεδεμένος με το κέρδος ως κίνητρο, οδηγεί σε αντι-οικονομικές και επικίνδυνες για το κοινωνικό σύνολο, συνθήκες.

Μόνιμη επιδίωξη του κάθε καπιταλιστή ξεχωριστά, γίνεται η συνεχής αύξηση του μεριδίου του στην αγορά και η ανάπτυξη των κεφαλαίων του, σε σχέση φυσικά με τους ανταγωνιστές του. Κατά την διάρκεια αυτής της ανταγωνιστικής διαμάχης, κάποιες επιχειρήσεις αναπτύσσονται πιο γρήγορα, κάποιες αναπτύσσονται πιο αργά και κάποιες παραμένουν στάσιμες, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε σε χρεοκοπίες, συγχωνεύσεις και εξαγορές.

Η τάση αυτή, η οποία είναι σύμφυτη με τις θεμελιώδεις αρχές του συστήματος, θα οδηγήσει σταδιακά ολόκληρους κλάδους της οικονομίας σε μονοπωλιακές συνθήκες, κατά τις οποίες λίγες μονάχα επιχειρήσεις - οι πιο επιθετικές - θα έχουν επιβιώσει, και οι οποίες θα ελέγχουν απόλυτα την αγορά. Πρόκειται ουσιαστικά για το φαινόμενο της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, η οποία στα πλαίσια του ανταγωνιστικού - εκμεταλλευτικού χαρακτήρα του κεφαλαιοκρατικού συστήματος είναι για τους κεφαλαιοκράτες αναπόφευκτη και αναγκαία.

Ένας από τους εμπορικούς κλάδους, στον οποίο οι μονοπωλιακοί όμιλοι σήμερα έχουν επιβληθεί απόλυτα, ελέγχοντας σχεδόν το σύνολο της εγχώριας αγοράς, είναι και ο κλάδος των καταστημάτων λιανικής πώλησης ειδών Super Market και Cash & Carry. Σε έναν συνολικό κύκλο εργασιών που φτάνει το 2010 τα 13 δις €, οι 10 μεγαλύτερες αλυσίδες S/M και C/C, κάνουν συνολικό τζίρο που ξεπερνά τα 10 δις €, ενώ από αυτές, μόλις οι 5 μεγαλύτερες αλυσίδες, δηλαδή η Carrefour, η Lidl, o ΑΒ Βασιλόπουλος, ο Σκλαβενίτης και ο Βερόπουλος, πραγματοποιούν αθροιστικό κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 7,7 δις €, δηλαδή το 60% της εγχώριας αγοράς.

Για να κατανοήσουμε όμως το μέγεθος της συγκεντροποίησης που έχει πραγματοποιηθεί τα τελευταία 20 χρόνια στον συγκεκριμένο αυτό κλάδο, σας παραθέτουμε τα αντίστοιχα στοιχεία για τις χρονιές 1999 και 1989.

 

Το 1989 οι δέκα μεγαλύτερες αλυσίδες S/M και C/C, με συνολικά 184 καταστήματα κατέγραψαν κύκλο εργασιών 413 εκατ. € αποσπώντας το 25,37% της εγχώριας αγοράς.
Το 1999 οι δέκα μεγαλύτερες αλυσίδες S/M και C/C, με συνολικά 810 καταστήματα κατέγραψαν κύκλο εργασιών 3,8 δις € αποσπώντας το 53,56% της εγχώριας αγοράς.

Το 2010 οι δέκα μεγαλύτερες αλυσίδες S/M και C/C, με συνολικά 1817 καταστήματα κατέγραψαν κύκλο εργασιών 10,1 δις € αποσπώντας το 78,27% της εγχώριας αγοράς.

 Η πορεία του μεριδίου των 10 μεγαλυτέρων αλυσίδων S/M και C/C από το 1988 μέχρι και το 2010, φαίνεται καλύτερα στο διάγραμμα που ακολουθεί.

(Συνεχίζεται)

Πηγές

Τα στοιχεία προέρχονται απο τους δημοσιευμένους ισολογισμούς των ΑΕ, ΕΠΕ και ΣΥΝΠΕ, ενώ για τους ομίλους εταιρειών χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία των ενοποιημένων ισολογισμών. Η εκτίμηση του μεγέθους της Lidl Hellas ΟΕ η οποία δεν υποχρεούται απο την ελληνική νομοθεσία να δημοσιεύσει ισολογισμούς, προέρχεται από δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου και απο ανακοινώσεις της μητρικής εταιρείας. 

Ως σύνολο της αγοράς, καθορίζουμε το σύνολο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην λιανική πώληση ειδών S/M καθώς και των καταστημάτων πώλησης σε επαγγελματίες (Cash & Carry). Για τον λόγο αυτό έχουν ληφθεί υπ'οψιν όλοι οι δημοσιευμένοι ισολογισμοί των επιχειρήσεων ΑΕ, ΕΠΕ και ΣΥΝΠΕ, όπως επίσης εκτιμήσεις των AC Nielsen και ICAP για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις που δεν δημοσιεύουν τα οικονομικά τους στοιχεία (ΟΕ, ΕΑΣ, ατομικές επιχειρήσεις).