Η υπεραξία με απλά λόγια, η πηγή του εμπορευματικού κέρδους.

Ας υποθέσουμε ότι έχουμε 4 εργοστάσια, όπου το 1 παράγει παπούτσια, το άλλο παράγει ρούχα, το άλλο παράγει ψωμί, και το τελευταίο παράγει μαχαίρια.

Σε κάθε εργοστάσιο υπάρχει ένας εργοστασιάρχης και 100 εργαζόμενοι, που παράγουν το εκάστοτε προϊόν. Τώρα ας ορίσουμε το μισθό του εργάτη, ότι είναι 1 ευρώ ανά μονάδα προϊόντος που κατασκευάζει(ας πούμε ότι όλα τα προϊόντα κοστίζουν για να παραχθούν τόσο για να μην μπερδευόμαστε). Οι εργοστασιάρχες, όταν τα βγάζουν στο εμπόριο, τα πωλούν 2 ευρώ για να έχουν κέρδος.

Οι εργαζόμενοι έχουν ανάγκη να αγοράσουν και τα 4 αυτά προϊόντα επειδή τα χρησιμοποιούν για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, είναι για αυτούς τα αγαθά αυτά αξίες χρήσης. Ο εργαζόμενος που δουλεύει όμως στο εργοστάσιο με το ψωμί, για να αγοράσει ας πούμε ρούχα, πρέπει να δώσει 2 ευρώ, παρόλο που για να παραχθούν κόστισαν στον εργοστασιάρχη 1 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι για να αγοράσει ο εργαζόμενος που παράγει τα ρούχα 1 τεμάχιο(ζευγάρι) παπούτσια, πρέπει να παράξει 2 τεμάχια ρούχα. Το ίδιο θα συνέβαινε και αν έπρεπε να αγοράσει παπούτσια, άσχετα αν τα παράγει ο ίδιοςγιατί δεν είναι δική του ιδιοκτησία το παραγόμενο προϊόν αλλά του εργοστασιάρχη, ο οποίος θα τα διαθέσει τελικά στην αγορά με τιμή 2 ευρώ ανά ζευγάρι.

Έτσι έχουμε:

Κόστος τεμαχίου για εργαζόμενο 2 ευρώ

Κόστος τεμαχίου για ιδιοκτήτη εργοστασίου 1 ευρώ

Και αντίστροφα

Αμοιβή εργαζόμενου για παραγωγή τεμαχίου 1 ευρώ

Αμοιβή ιδιοκτήτη εργοστασίου για πώληση τεμαχίου 2 ευρώ

Το αστείο της υπόθεσης, είναι ότι ενώ ο κερδισμένος σε όλη αυτή τη διαδικασία είναι ο εργοστασιάρχης, αυτός που παράγει το αγαθό είναι ο εργαζόμενος, του οποίου μετά ο εργοστασιάρχης το πουλά στην διπλάσια τιμή. Ο εργοστασιάρχης με λίγα λόγια, κλέβει αξία από την πηγή της όλης διαδικασίας, από την παραγωγή του εκάστοτε αγαθού με το να αναγκάζει τον εργαζόμενο να δουλέψει για δυο μονάδες, για να μπορεί να αγοράσει μια. Πιο απλά, για κάθε μονάδα που παράγει ο εργαζόμενος, κάνει δώρο ακόμη μία μονάδα στον ιδιοκτήτη του εργοστασίου, πολλαπλασιάστε το τώρα αυτό χ εκατό, που είναι ο αριθμός των εργαζομένων σε κάθε εργοστάσιο, για να ανιληφθείτε το μέγεθος της εκμετάλλευσης.