Avante garde, Minimal, New Age, Ethnic, Jazz Punk. Πέντε Μουσικά είδη ως κοινωνικό μέγεθος (Α' μέρος - αναδημοσίευση)

(το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 13-10-2008 στο http://soundcollectiva.blogspot.com/2008/10/avante-garde-minimal-new-age-ethnic.html. Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ταξική προσέγγιση σύγχρονων μουσικών ρευμάτων, οδηγός στο πώς μπορούμε να ερμηνεύουμε ταξικά την τέχνη γενικότερα)

"Η επιστήμη της αισθητικής μελετά τη σφαίρα του αισθητικού σαν ειδική εκδήλωση της αξιοκρατικής σχέσης ανάμεσα στο άτομο και τον κόσμο στο τομέα της καλλιτεχνικής δημιουργίας των ανθρώπων."1
Η επιστήμη της αισθητικής δεν εξετάζει μόνο τα κυρίαρχα ρεύματα, αλλά κάθε ρεύμα που παρουσιάζεται στα χωράφια της και ειδικά με αυτά που είναι συνδετικός κρίκος με την ιστορία όπως αυτή αντανακλάται στη κοινωνική πραγματικότητα....
Η επιστήμη της αισθητικής δεν εξετάζει μόνο τη μορφή αλλά και το περιεχόμενο ενός έργου, είτε αυτό είναι μουσικό, είτε όποιας άλλης μορφής τέχνης, η μη τέχνης που βρίσκεται όμως στα χωράφια της αισθητικής.
Στο αφιέρωμα που θα κάνουμε μη περιμένετε να σας πούμε ποιος είναι ο πρόγονος του ενός η του άλλου ρεύματος. Αυτό το αφήνουμε στη διάθεση όλων όσων βλέπουν τη μουσική με αριθμούς και επιτυχίες, που ειδικά στην εποχή μας διαμορφώνονται κάτω από τις επιταγές της μουσικής βιομηχανίας, η καλύτερα της βιομηχανίας του θεάματος....
Αυτό που θα εξετάσουμε εδώ πέρα σχετίζεται στο κατά πόσον τα μουσικά ρεύματα για τα οποία θα μιλήσουμε έχουν σχέση με τις ανάγκες τις κοινωνίας πως συνδέονται με αυτήν στο πως εγκαθίστανται σε αυτά διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα και πως τελικά λειτουργούν οι μορφές νεοπαγών μεθόδων στη διαμόρφωση κάποιας μορφής κοινωνικής συνείδησης, η μάλλον χειραγώγησης της απ' τους διάφορους μηχανισμούς...

Στο ιμπεριαλιστικό σύστημα η βιομηχανία του θεάματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα μουσικά ρεύματα που σπάνια ξεκινούν απ' τους ίδιους τους μουσικούς και γι' αυτό το λόγο οι "επιτυχίες" διαμορφώνονται απ' τα διασυνδεδεμένα ΜΜΕ, με τη λεγόμενη δισκογραφία έναντι αδρής αμοιβής μεplay lists κοκ. Το ρόλο αυτό τον παίζουν κυρίως οι manager και οι κατασκευαστές κοινωνικής συνείδησης που πηγαινοέρχονται σε κάθε είδους studio ανεξάρτητο η μη, οι στυλίστες της μόδας, τα περιοδικά ακόμα και διάφορες περιθωριακές ομάδες που προτάσσουν τον ατομικισμό ως μέσω ατομικής ανάδειξης στα μέλη ενός σχήματος.
Ακόμα και κάτω από αυτές τις πολύ δύσκολες για τους δημιουργούς συνθήκες το σύστημα πάντα βρίσκει να περάσει κάτω απ' την άγνοια των απόλυτα εξειδικευμένων μουσικών και δημιουργών χωρίς γενική παιδεία καλλιτεχνικούς όρους που περισσότερο θολώνουν τα νερά παρά τα καθαρίζουν, συντηρώντας έτσι το σύστημα και τους κανόνες του με τη σοσιαλδημοκρατική τακτική του "κάψε με Αγά μου να αγιάσω". 2
Ήδη απ' τα τέλη της δεκ' του 1970 μελετώνται η νεανική εξεγερτηκότητα και η αναζήτηση για ιδανικά, η δίψα για ζωή και η συνεχιζόμενη αναγκαιότητα για ιδεατά νοήματα, στο πως τελικά όλα αυτά θα μετατραπούν σε ανώδυνες βαλβίδες ασφαλείας για το ίδιο το σύστημα και το πως θα μετακυλήσουν όλα τα παραπάνω στον αντικειμενικό η στον υποκειμενικό ιδεαλισμό με μπόλικα αταξικού τύπου ιδεολογήματα .
"Η νεολαία αποτελεί βασικό στόχο της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας και της όλης προσπάθειας για να κατευθύνει τη συνείδηση προς τα εκεί που επιθυμεί η πλουτοκρατία, γιατί αντιλαμβάνεται πως θα είναι η επόμενη βάρδια της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο παίρνει σοβαρά υπόψη της τις ψυχικές ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η νεολαία και που αποτελούν αντικειμενικό φαινόμενο:«...Οι ηλικιακές ιδιομορφίες δημιουργούν ένα συγκεκριμένο σύμπλεγμα πολύμορφων χαρακτηριστικών, όπως γνωστικών, συναισθηματικών, μοτίβων (σκοπών δραστηριότητας), αισθητηριακών και άλλων χαρακτηριστικών του ατόμου. Σε αντίθεση από τις ευρύτατες παραλλαγές των ατομικών ιδιομορφιών, οι ηλικιακές ιδιομορφίες αντανακλούν τέτοιους μετασχηματισμούς, οι οποίοι γίνονται στον ψυχισμό της πλειονότητας των εκπροσώπων μιας συγκεκριμένης κουλτούρας ή υποκουλτούρας σε συγκριτικά όμοιες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Οι ηλικιακές ιδιομορφίες δεν παρουσιάζονται στην «καθαρή» τους μορφή και δεν έχουν απόλυτο και στάσιμο χαρακτήρα, αντίθετα δέχονται την επίδραση από την πλευρά των κοινωνικών - ιστορικών, εθνικών καικοινωνικο-οικονομικών παραγόντων...» 3
Aυτά ως ένα μικρό εισαγωγικό σημείωμα που αναδείχνει το πως ο μονοπωλιακός καπιταλισμός βλέπει τη νεολαία και πως θέλει να τη χειραγωγήσει μέσα σε ένα πλαίσιο αναπτυγμένων παραγωγικών δυνάμεων, που αφενός αποτελούν προοδευτική εξέλιξη, αφετέρου πραγματοποιούνται σε δυνάστες του ανθρώπου μέσα σε αυτό το κοινωνικοπολιτικό σύστημα. Με αυτό τον τρόπο, αναπτύσσεται η κατεύθυνση η οποία χρησιμοποιείται από τον ιμπεριαλισμό για τη χειραγώγηση της νεολαίας, με ιδεολογήματα που υποστηρίζουν ότι η μορφή ενός έργου δεν πρέπει να ταυτίζεται με το περιεχόμενο, βγάζοντας στην επιφάνεια καταστροφολογικές θεωρήσεις, που συχνά παρουσιάζονται με ένα προοδευτικό περιτύλιγμα.
Για να δούμε λοιπόν κάποια μουσικά ρεύματα που έχουν αυτό το προοδευτικό περιτύλιγμα τελικά σε τι κοσμοθεώρηση μπορεί να καταλήξει το καθένα απ' αυτά και τελικά να δούμε τη χρησιμότητα τους με Μαρξιστικές-Λενινιστικές αρχές.

AVANT GARDE:
Κατ' αρχάς ο όρος αυτός σημαίνει εμπροσθοφυλακή ξεκίνησε στην πρώιμη ΕΣΣΔ με την ονομασία "σοβιετική πρωτοπορία" σε άλλες μορφές τέχνης πλην της μουσικής. Στη μουσική και στο τραγούδι πρώτο εμφανίστηκε με τον τεράστιο Κουρτ Βάιλ στην περίοδο του μεσοπολέμου, όπου ο εν λόγω μελλοποιούσε τον επηρεασμένο από το avant garde και τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό, θεατρικό συγγραφέα και στιχουργό Μπέρτολντ Μπρεχτ.

Το εν λόγω ρεύμα ήταν αποτέλεσμα του υπερβατισμού, του κονστρουκτιβισμού που ήταν αποτέλεσμα κυρίως της αρχιτεκτονικής όπου για πρώτη φορά μετατρέπει την διακοσμητική σε τέχνη δηλαδή σε μορφή αισθητικής έκφρασης που μέσα της συμπυκνώνονται και ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία που δίνουν διέξοδο και προοπτική.
Στο συγκεκριμένο στιβαρό πειραματικό και ελευθεριάζων μουσικό είδος στη μορφή του, ο δημιουργός γνωρίζει τα καλλιτεχνικά του όρια. Το περίσσεμα της κοινωνικής ηθικής και συνείδησης ως συγκέντρωση δυνατοτήτων το μετατρέπει σε νέες ποιότητες (τις προηγούμενες δυνατότητες δηλαδή). Το δε περίσσεμα των αισθητικών (δυνατοτήτων), χωρίς να τις εξαντλεί ποτέ, αποτελούν το περίσσεμα των δυνατοτήτων και των ταλέντων του δημιουργού που αναδείχνονται κύρια μέσα από το περιεχόμενο των έργων του, όπου μορφή είναι πιστός συνοδηγός και ακόλουθος του πρώτου (του περιεχομένου δηλαδή). Ό ίδιος προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποτινάξει από πάνω του το δυνάστη που λέγεται αριστοτελική φόρμα (δηλαδή την αρχή, τη μέση και το τέλος) και στο περιεχόμενο του αναδύεται "η τέχνη του καταπιεσμένου ανθρώπου" (κατά Γκόργκι) . Το τελικό συμπέρασμα που συνήθως απορρέει μέσα από ένα avant garde σχήμα, είναι η σύγχυση και τα αδιέξοδα του "σύγχρονου καπιταλισμού", ως στάδιο της ανθρώπινης ιστορικής πραγματικότητας, που καλλιεργεί την αλλοτρίωση και απογοήτευση μέσα από την παραγωγική διαδικασία. Μπορεί και τα δυο (αλλοτρίωση και απογοήτευση) να αντανακλώνται και να γειώνονται στο ίδιο το έργο, όχι όμως ως μια απλή καταγραφή, αλλά ως ένας τρόπος επιμορφωτικής διαδικασίας της πραγματικότητας

POST MODERN:

Πολύ κοντά στο avant garde, αλλά με αντεστραμμένη την αρχή και τη λογική του είναι το post modern, που δεν είναι τίποτα άλλο από την αστική εκδοχή του avant garde.
Εδώ ενυπάρχει η αποθέωση της φόρμας καθώς και η σταδιακή απονέκρωση του περιεχομένου σαν κάτι το φυσιολογικό. Το κυριότερο χαρακτηριστικό στοιχείο του Post Modern είναι το ίδιο με αυτό του New Age. Η βασική αρχή τους "Θέλουμε ν' αποδεσμευτούμε από το πρόσταγμα του λογικού, το πρόσταγμα δηλαδή του ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ (της νεωτερικότητας) το οποίο έχει μείνει ανολοκλήρωτο" και να παραθέσουμε την απελευθέρωση των αισθήσεων ως τη μοναδική πηγή κατανόησης του κόσμου(θετικισμός για να μην πούμε μαχισμός - εμπειριοκριτικισμός). Για τους Μεταμοντέρνους πρέπει να πούμε ότι αμφισβητούν την παντοδυναμία του λογικά "αισθητικού κάλους" (ως γνωστικό αντικείμενο) και αντιπαραθέτουν το παράλογο ως τη μοναδική αντικειμενική αξία στην επιστήμη της αισθητικής (άραγε μήπως μας θυμίζει τον ΣΥΝ και το ΝΑΡ στη πολιτική αυτό;)..
Η μορφή ξεπερνάει το περιεχόμενο το οποίο περνάει σε δεύτερη η και σε τρίτη μοίρα, ενώ η ανάγκη για δημιουργία, το κυνήγι του εντυπωσιασμού η έλλειψη κοινωνικού προβληματισμού αποθεώνονται κατά βούληση. Εδώ το σύνολο των δυνάμεων, δυνατοτήτων και ταλέντων του ίδιου του δημιουργού, συχνά υπερτιμούνται από τον ίδιο με τελική κατάληξη τις έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις πάνω στο ίδιο το έργο με αποτέλεσμα, το έργο του σχεδόν ποτέ να μην είναι ολοκληρωμένο και πάντα επιδέχεται παράπλευρες βελτιώσεις χωρίς ποτέ αυτές να τελειώνουν ποτέ.
Βαθιά στο αίμα του Post Modren καταγράφεται το αστικό φιλοσοφικό ρεύμα του ινστρουμενταλισμού (οργανικισμού), δηλαδή εκείνο το ρεύμα του υποκειμενικού ιδεαλισμού το οποίο αποθεώνει το οπορτουνιστικό σύνθημα "το κίνημα είναι το παν, ο σκοπός δεν είναι τίποτα" και αυτό απορρέει από τα instuments τα οποία δεν παραδέχονται την ύπαρξη κοινωνικών τάξεων, ενώ όλα αυτά είναι κλειδιά της βελτίωσης μέσα απ' τη συμμετοχή και τη κίνηση.

MINIMAL:

Στο συγκεκριμένο μουσικό είδος ο δημιουργός αξιοποιεί και αφήνει τις πιο λιτές αλλά λεπτές και μακρόσυρτες σταθερές δομές του έργου του (χωρίς να υπεισέρχονται ποτέ σε αυτές οι συναισθηματικές μεταπτώσεις του POST MODERN) να καταλήγουν σχεδόν πάντα σε μια ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη και τη προσδοκία για παραπέρα αναχωρητισμό.
Αυτό γίνεται φανερό και στη μορφή στο περιεχόμενο του έργου, το οποίο καταλήγει στο φιλοσοφικό υπογάστριο της βουλησιαρχίας και του υποκειμενικού ιδεαλισμού.
Στο είδος αυτό ο δημιουργός ολοένα και προοδευτικά αναδείχνει τη δίψα του πάνω στη συνεχή διαδικασία της προσωπικής αναζήτησης καταλήγοντας στον ομαφλοσκοπισμό και
στις μεταφυσικές ανησυχίες, μη λαμβάνοντας υπόψιν τις κοινωνικές νομοτέλειες.
Και στα δύο παραπάνω μουσικά είδη, αλλά και τα δυο μαζί, από τη μία ξεκινούν να υμνούν το μονιστικό τρόπο διαλεκτικής σκέψης πάνω και μέσα στο έργο, αλλά απ΄την άλλη καταργούν ηθελημένα η άθελα τους τον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη καταλήγοντας στην αστάθεια των ατομικιστικών λύσεων και στον υποκειμενικό ιδεαλισμό, ότι τα συναισθήματα μας δημιουργούν το κόσμο.
Όταν το μουσικό μέρος μιας σύνθεσης (σε αυτά τα δυο είδη), δηλαδή το ρυθμομελωδικό τους σύμπλεγμα ως μανδύας εμποτίζεται με στίχους, αυτόματα διαχωρίζεται και απ' τα δύο αυτά μουσικά ρεύματα, μιας και η δίψα για ανάδειξη ταλέντων έχει σταματήσει και το περιεχόμενο περνάει στο προσκήνιο.
Και τα δυο παραπάνω μουσικά ρεύματα εστιάζουν πάνω στις ιδιότητες του πειραματισμού και το τραγούδι δεν έχει λόγο ύπαρξης.
Με βάση αυτό πέφτουν πάνω στην όλο και συνεχιζόμενη λαιμαργία του δημιουργού να καταβροχθίζει αλαζονικά ρυθμούς και νότες ασταμάτητα. Η λαιμαργία αυτή τον οδηγεί στο να πειραματίζεται με ακόμα μεγαλύτερο τρόπο, ακόμα μεγαλύτερο περίσσεμα δυνάμεων, ταλέντων, ερεθισμάτων και δυνατοτήτων λόγω της ίδιας της φύσης του πειραματισμού, να αναδείχνει δηλαδή νέες αστείρευτες δυνάμεις υπερτιμώντας τες τελικά. Έτσι λοιπόν, είναι θέμα χρόνου ότι θα καταλήξει σε ένα ανικανοποίητο συναίσθημα (αποτέλεσμα) της ίδιας του της δημιουργίας που μεταφράζεται στο ανικανοποίητο και στη ζωή.
Εκεί ακριβώς διεισδύει ο υποκειμενικός ιδεαλισμός που είναι θεωρητικά και πρακτικά πολύ επικίνδυνος. Αυτός χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της κοινωνικής συνείδησης, προάγοντας όλου του είδους τα ιδεολογήματα του. Εδώ συναντάμε από τους ατομικισμούς και τις αισθησιαρχίες έως τις ασυμβατότητες του τέλειου με το ημιτελές, του ανέφικτου και του εφικτού, με τελικό στόχο την αλλοτρίωση της κοινωνικής συνείδησης στο εξής:" ότι αρχή όλων τα συναισθήματα", που όπως αποκάλυψε ο μέγιστος Λένιν αυτό είναι εμπειριοκριτικισμός, δηλαδή ένας πολύ επικίνδυνος υποκειμενικός ιδεαλισμός.

Γιάννης Κ.

ΥΓ* ΠΗΓΕΣ
1 *"ΣΥΝΤΟΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ" Του Δ. Κασιούρα Δόκτορα Φιλοσοφίας
2*"Ηλεκτρικές Κολλεκτίβες" του Γιάννη Κ. Εκδόσεις Ιστός.
3*"Σύγχρονες Μέθοδοι Χειραγώγησης της Νεολαίας" Του Β. Λιόση ΚΟΜΕΠ τεύχος 4/2005